n. m.

a. ᴅʀᴏɪᴛ 'demandeur'

CodiD 2.27,2: Li actor deu jurar primeirament en aital guisa: «Aquel demandament que eu fasz en aquest plaig, eu lo cui faire per mun dreig…

CodiD 3.23,1: Lo iutgues deu mandar a·l reu que el deu tant a l'actor, zo es a·l demandador, cant el uolra iurar que uailla la causa que el demanda

CodiD 2.5,1: En iudidi deuunt esser tres persone: li actors e·l reus e·l iutgaire. Li actors es aquel qui demanda, li reus es aquel que om demanda, li iutgaire es aquel qui deuedis lo plaig.

CodiD 7.41,4: Atrestal radons es, si l'auctor uai a la poestat en cui poder aquel es de cui el demanda alcuna causa, si cum es una terra

1238 ⊂ PrivAngA 123,18: Item, au compte de Peytou la juridiction autreyada… en li sobredeyt caas si l'actor aya deyt en la demanda que…

ForsBéarnOG FG240: Judyament que si l'actor no prave, lo deffenedor jurara

ForsBéarnOG JM321: Item dret scriut es que le prumer querelhant deu domandar prumer et esser actor en la cause.

LPrivManIC 65,29: Si empero… aquel que deu… enans lo mandament o la sentencia fa compozition am l'actor, cascuns xᴠɪɪɪ deniers per libra sia tengutz de pagar a la cort.

1420 ⊂ LÉtPrGH 24,9a: en cas que per los ditz juges… los ditz playtz non aguessan fin denfra lo terme contengut en los ditz statutz, tal o tals sien tengutz de… restituir al actor totas las despensas que aurie fait en lo dit litigi

1437 ⊂ LÉtPrGH 28,55b: … a oviar que… lo juge d'apels, sinon hi avia actas, o pronuncies nulh et l'actor d'aytal causa aurie perdut sa entention, li plassa de ordenar que lo notari… deia la causa retenir per memoria

CoutDax ⊂ LNoirDaxA 89,378: e l'actor deu seguir lo for deu reu

1489 ⊂ SorcBéarnL 62,40: et cum sie de dret que quant l'actor no praba, lo reu deu benir absolbedor…

ArchBPyr ⊂ LespyR 1:13b: L'actor domana la ferradure de ʟx pees d'arrossii

b. ᴅʀᴏɪᴛ 'titulaire d'un droit réel [sur un bien]'

1505 Tartas ⊂ TLandM 172,3: … la medixe mole bladere et lo diit molin batant… Et l'en a ffeyt et constituit sertan et bertader senhor, actor et pocessor, per ne far et complir sas propis voluntatz

c. ᴅʀᴏɪᴛ 'représentant, fondé de pouvoir, avocat, tuteur'

1257‥ ⊂ ChapPMarsC 511,A.83: plac a los regidors et a tot lo conseilh de la dicha ciutat establir sendegue e procurador et actor en Raolin, drapier, ciutadan de Mass', a ffar composition e tota concordia e pas en las dichas causas, en nom del dig comun e de la universitat de Mass'.

1257‥ ⊂ ChapPMarsC 512,A.113: creeron, ordeneron et establiron en Raolin, drapier, ciutadan de Mass', aissi prezent e·ll enfrascrig sindeguat recebent, syndegue, actor o procurador del comun e de la universitat de Mass'.

1267/68 ⊂ CConsMontfL J45: Item li sirvent de l'ator de Riom 100 s., am las messios dels garens.

CartMontp ⊂ Rn 2:22b: Per sindicx o per procurators o auctors de tota la comunaleza

LPrivManIC 27,28: … que li universitatz dels prohomes de Manoasca… fe, establit et ordenet Pons Raynaut, prezent e recebent, son sendegue, actor o procurador a tractar e a far composition, pas e trasaction, en nom d'aquella universitat…

LPrivManIC 93,19: … entre P. Bisquerra e Jacme Cuzendier, notaris, e R. de la Font e P. Esteve, de Manoasca, sendegues, procuradors et actors de las universitatz del castel e del borc de Sant‑Peire…

CensGBonM 12: Et M^e Bertran de Monsalvi notari pres lauzamen de Guillaume del Sauzer et de Johan de Saint Messan coma acutors de Galharda del Trelh

LCBonisF 2:165,21: Finat fo am M^e Johan de Laval, notari, en [x]xɪɪɪɪ s. t., coma actor de l'efan que fo d'En Arnaut, dels cals xxɪɪɪɪ s. t. bailec xᴠ s. t.

1357 ⊂ Pans₃ sans contexte

ActeProcA 5: … a feyt constituit e ordonat son sert beray e leyau procurador attor domandador recebedor e deffendedor speciau e generau, es assaber Gassiot de la Abadie… a domandar crubar prener e receber totz los bees e causes

1420 ⊂ LÉtPrGH 24,13a: Item, semblantment suplican a las ditas majestatz que lur plassa observar et mandar et far observar los statutz provensals… Item, suplican… que els puescan elegir et nomnar deffensors, actors, protectors et conservadors an poyssansas sufficientz et a aysso neccessarias.

1418‥26 Manosque ⊂ LRaisPrB 62,45v: It. ay pagat a mossen Antoni de Rande, juge, per son decret de la tutela e de l'inventari, e per 1 autre decret dels actor 1 fl.

CConsMontV₂ 107: A ɪɪɪɪ de setembre, aniay yeu Johan Benesperansa a Bezes, et ayso per anar quere ɪ^a letra de lecencia per fayre los actos en cort de Roma, car maistre Franses Monbel non say era; costet la letra ᴠ s.

1437 ⊂ LÉtPrGH 28,68b: Item, car lo dit conselh es tost per partir… han ordenat que, an bon plaser et consentiment de la dita majestat, constituiscan procuradors et actors a proseguir la exequution et l'efet dels capitols, la ont sera mestier, an tota pleniera poyssansa en tal cas neccessaria

1483 ⊂ Pans₃ sans contexte

ArchBPyr ⊂ LespyR 2:364a: Constituit sons certans e berays procururs, actoos, gestoos

d. 'celui qui exerce [un métier]'

AlbucE 3,20: … quar la art de medicina es longua, e que cove le sieu actor denant aquo esser excercitat en la sciencia de anatomia