abat

Retour 

n. m.

a. 'supérieur d'une abbaye'

MarcGHP 40,30: Ebriaicx et escogosatz, / fals preveires e fals abatz / falsas recluzas, fals reclus, / lai penaran, ditz Marcabrus

GirBornS 20,82: Que d'aissi non ha monge / Tro en Velaj / Ves son bon abat ta veraj!

GuilhBergR2 8,14: Qu'eu non sai tan fals coronat, / clerge ni prior ni abat

GuilhBergR2 19,21: qe de premiers fo abaz, / mas lo reis l'a a postaz

FalqRomAG 7,40: … mudes hom los rics malvaç / si com fai priors et abaz

PCardV 28,17: don l'abas es en conssire / e·l covens, car desleials / los gieta de lurs ostals / ses razon…

PCardV 31,51: Ia non aion paor / alcaicx ni almassor / qe abat ni prior / los anon envazir / ni lors terras sazir

SLégL 30: Deus l'exaltat cui el servid, / De sanct Maxenz abbas divint.

GirRoussH 189: Li bibe e li abat el baron cent, / Venrez en ma citat premirement

GirRoussH 265: Apres parlet l'abaz de Sant Romiu

GirRoussH 3182: Les bibes es abas funt demandar: / Comandent lor lo camp bien a gardar

GirRoussH 3842: Peirres ist del monster com at orat / E a la messe oïe del riche abbat.

GirRoussH 4279: E serunt i sui conte e sui abbaich, / Qui jugerunt lo dreit…

ReglSBenBartschKChr 256,3: L'abas do l'aiga a las mas dels ostes, e lave lor los pes l'abas e tot lo covens.

CroisAlbMa 146,38: E no as en ta cort cardenal ni abat / Agues milhor crezensa a la crestiandat

CroisAlbMa 3,3: En l'orde de Cistel una abaya ot / … / E si i a un bo home qui abas en estot.

CroisAlbMa 9,8: Aqui s'agenolhec e fes s'afliction / Denant mosenher l'abas e·lh prega que·lh perdon

DonPrM 1934: abbas – abas

GestaKarS 367: L'abbas de Sant Deuni avia en sa companha ·x· abbatz

GestaKarS 367: L'abbas de Sant Deuni avia en sa companha ·x· abbatz

RazoBertrBornVidasBS 121,4: Mas arcivesque et evesque et abat et home d'orde, que cercavan patz, eran en miech e defendian que la batailla no fos.

VidaFolqMarsVidasBS 471,11: E si fo faichs abas d'una rica abadia… E pois el fo faichs evesques de Tolosa

VidaMongeMontVidasBS 307,7: Mout crec e meilluret la soa glesia, portan tota via los draps mongils. E tornet se·n ad Orlac, al sieu abat

VidaMongeMontVidasBS 307,3: e fo faichs morgues de l'abaïa d'Orlac. E l'abas si·l det lo priorat de Montaudon

VidaPerdVidasBS 412,1: el anet ab lo primse d'Aurengua… et ab En Folquet de Marceilla, evesque de Toloza, et ab l'abas de Sistel a Roma

FlamG 340: li bisbe, l'abat ab lur crossas

FlamG 182: Ben volgr'aver abbat o clergue / que la·il des…

SHonSRH 7943: Pero li frayre an tractat, / sant Silvan elegron abbat

SHonSRH 5916: … / e·m des abiti de mongia / en aquesta sancta abadia.» / Adonx le covenz am l'abat / l'an vestit…

SHonSRH 4178: Ayzi nomna los santz que foron en l'abadia de Lleryns. / … / L'abas de Carmeyll sanz Chafres, / …

BarlH 32,20: encontreron una companha d'ermitans, et ac n'i un que annava premier, e semblet abbas

NobLeyçD 420: E tuit li cardenal, e li evesque, e li aba, / Tuit aquist ensemp non han tant de poesta / Qu'ilh poisan…

LegAurT 114,3: ayssi que totz los morgues quant agro ausida la fama de sanh Benesech, que se acordero que lo eligesso en abat

GlossLat2P 71: Abat, abbas

VertDB 94b: … lo palais dal cal alcun evesque o aba o conto, ni or, ni argent no poyre corompre

1046‥1102 Alpes‑M.DocMidiM 500,10: Aus tu abbas Aldebert, ego Raibads non tolrai a sanct Honorad ne a l'abad ne as monegues Mugins ne la onor… ni om ne femena

1152 RouergueChartPrB 71,2: … liure e do a te Uc Raols et a l'abbat del Loc Deu et alz habitadors de la maiso del Loc Deu…

1178 RouergueChartPrB2 431,3: Eu Gebelis… do per amor de Deu e de remissio de mos peccatz, a Deu et a lla maio de Bona Cumba et a te, Ugo l'abath d'aqui…

av. 1199 MontferrandCoutAuvP 8,P: Nos, fraires Hugos, humils habbas de Saint Aliri de Clarmont, e nos, fraires Peire, humils abbas de Saint Andreu de Clarmont, fam assaber…

av. 1199 MontferrandCoutAuvP 8,P: Nos, fraires Hugos, humils habbas de Saint Aliri de Clarmont, e nos, fraires Peire, humils abbas de Saint Andreu de Clarmont, fam assaber…

1235 BordeauxTGascL 120,13: … per la man en Pons, en aquet tens abat de Senta Croiz…

1256 AuchTGascL 104,18: … en presenze en testimoni d'en Fortaner de Taride, archidiacne d'Armaiac, e d'en Johan de Besues, e d'en Guillem Bernard, abad d'Idrac…

1256 BeyriesTGascL 82,26: … e tree milie sols a na Condor de Bascaudes, e dozents a l'abad del Sen Johan de la Castere…

1258 AuchTGascL 109,11: si que·ls ditz frais e·l abad de la dite maison de Berdoes…

1260 BagnèresTGascL 30,16: … a madaune Sancte Marie de la Escala Dieu, an fray Bernart, abad d'aqued medeis laug…

1262HistSSevD 1:228,19: … a nostre senhor en Gassiat Arnaut de Navalies, per le gratie de Diu abbat de Sent‑Sever, et au prior e a tot lo combent d'aquet medis loc…

1267/68CConsMontfL J29: Item 10 s. Maestre P. de Limozi per las letras dels abats que foront portadas en Franssa

1270HistSSevD 1:234,11: … cum l'ondrables en Garcias Arnaud, abas, e·u combents deu moster Sent‑Sever en Gasconha agossan…

1271/72CConsMontfL M23: Item 31 s. que costet lo manjars dels Fraires Menors cant fraires Tomas e l'abas de S. Andreu lai manjeront lo jorn de la festa Nostra Dona de setenbre.

ForsBéarnOG FOs21: Item aixi medix, qui glisie embadeix, o abesque, o abat, o autre clerc ordenat…

1291 BordeauxTGascL sans contexte

1357Pans 1:51,2: … quez elos valien mens ɪɪɪɪ sols ᴠɪ deniers, ez ay los perdust que non m'o an volgut rendre aquels de l'abat de Tornus

1358Pans 2:62,31: local ostal avem loguat… a un evesque o abat alaman per lo terme de ᴠɪ mes

v. 1408Pans 2:117,21: et mossen l'abbat ha proposat mot honestament esplicant justa las nostras istruccions

1429Pans 2:136,18: … l'arendament loqual a fach lodic mess. Guilhem del procurayre de mossen l'abbat de la Chasa‑Dieu

1441Pans 2:179,39: … en testimoni de my Guillem, abbat de Lesat, regent del Comtat de Veneyssin

15e s.LespyR 1:3b: Los avesques e abatz ab lors mitres aus caps

1460Pans 2:199,32: En apres per touta maniera de gent de gleysa, comma sont archivesques, evesques, abbas, abbadessas, priours et prioressa, curas, vicaris…

1477Pans 2:233,36: … mosenhor Johan Casalet, doctor en decret, abbat del monastier de Senhanqua…

1513LCPauT 67,28: et aquero non obstant deben pagar talhe de so que an crompat de l'abat de Juranson…

b. 'membre viril'

MarcGHP 25,72: De fin' amor dezirada / a una flor pic‑vairada / plus qued autruna pauzada. / Paucx fuecx fai tost gran folia! / Perdo·l grat / del abat / Saint Privat

MarcGHP 26,53: … en un glatz / l'eveiatz / deziratz / er l'abatz, / ans asatz / que n'aiam lezensa

c. 'abbé laïc'

ForsBéarnOG FG34: … deu filh de l'abat de Morencx qui thie lo senhor per so car no l'ave dat thiansers

RGastFoixR 18,27: Domengers de la diite comission qui·s son presentatz. L'abat d'Aramitz, armat e a cauag.

RGastFoixR 19,10: Domengers de la diite comission qui·s son presentatz… L'abat de Lay. L'abat de Terssac, ab ɪ rocii, bacinet, cote, jaque e goantaletz.

CoutDaxLNoirDaxA 69,270: … que lo seinhor, abbatz e clauers de ladiite parropie extimin lo dampnadge

d. a. dels companhons 'chef d'une société de joyeux compagnons'

1517/18 B.‑AlpesDocMidiM 356,26: … pause aver pagat… a Me Jaco de Bot, alias Jaquet, abat dels companhons de la present villa de Forc., per far las fassalhas del gach de Sanct Mari…

e. 'père'

LibScintW 30D,32: l'esperit de desieir, so es de desliuransa, el cal apelam abba, so es paire