pron. dém.

A. à valeur déictique

a. '[se référant à une chose] ceci, ce que voici'

FierB 1661: Oliver apelet, merce li a clamat: / «Gentils hom, no m'aucias per la tua bontat / … / per so car ieu las [c.‑à‑d. las relequias] prezi, caytiu malahurat: / c'aysso m'en es vengut, so say de veritat.

FierB 2334: Ve·us ayssi Agremonia, on nos devem anar.» / So dis Augier lo Daynes: «Pus nos cove a far, / car ayso es Martiple e·l gran pon, ses duptar.

JaufreB 836: … vi lo cavalier el sol, / E toca l'en, e el no·s mueu. / E a Jaufre fon mal e greu. / «E Deus», dis el, «trobarai ja / Aqesta causa c'aiso fa?»

JaufreB 3500: E·l cavaler es remasutz / Nafrat, e jac totz estendutz / … / E puis an l'el palais portat / On son li cavallier armat. / E Brunissens qui·l vi venir: / «Aiso no fa jes bon sufrir»

JaufreB 8582: E pren sa cara ad esquinsar / … / «Bella domna, per Dieu, nun sia! / Ajas de vos eissa merce, / C'aisso nun ten pro a Jaufre.

NTestLyonW 139,22: E manjantz els, pres Jhesu lo pa… e dix: «Prendetz, que aisso es lo meus cors.» E pres lo caliez… E dix ad els: «Aquest es lo meus sanx…

RitCath ⊂ NTestLyon 481a,25: E puis devo li passar la oracio, et el que la sega. E puis que l'ancia li diga: «Aiso es la oracio que Ihesu Christ aportec en aquest mon

RazoPVid ⊂ VidasBS 362,12: e comenset a cridar e a far gran rumor. E vengron las donzelas de lains, quant ho auziron, e demandaron: «Quez es aiso?»

LHeur ⊂ Pans 1:23,37: Aisso es aventura, so es assaber la roda del mon [description d'une miniature]

FlamG 1265: Poissas s'en eis el escalier / et es cachutz trastotz evers / … / «Nomine Domi! qual enseina / es aiso de bon' aventura!»

FlamG 3499: Puis li det bellas pennas vaires / … / «Non voil aiso per don prendas, / mais per arras…

BrevAmR₄ 23041: «Bevetz tug vos autri d'aisso, / quar aisso es veraiamen / mos sancs del novell testamen

BarlH 46,39: e qui poyria recontar la gran beutat de la ciutat ni las grans meravilhas que layns eran, ni los cantz… Iozaphas auzi ben la vos que li dis: «Ayso es repaus dels iustz, ayso es la leticia d'aquels que son plazens a nostre senhor.»

GuilhBarraG 1608: Guillem Barra vay dir ades, / ans que la volgues batejar: / «Aysso», diss el, «se puesca far / e nom de cel que dec la ley, / …» / E va·l l'aygua sul cap verssar

ContenTabC 27: Ni digas: «D'ayso vuel maniar», / mas d'aquo que ti volran dar. / Ni digas ges: «D'ayso non vuelh», / que tenrie·t o hom as erguelh

SGeorgC 253,252: … a fach le rrey ajostar / Gran tresaur aviadamens / … / «Yeu, diy le rrey, ti prec per Dieu / Que ayso deyas prendre del mieu.»

BlandCornH 46: Adonc els se merevilheron / Quant lo brachet achi troberon. / E disseron la un a l'autre: / «Aysso es avantura sen fauta!»

SElzC 242,21: E en aquel mezeis temps foro auzitz sos de trompas e de diversas manieyras d'esturmens am dossa melodia… e las pessas dels auzens en aquel so mot se delectavo, dizens: «Aysso es la festa que fan los angels a la sancta vergis cumtessa!»

ÉvNic₃T 119c,18: Am aytan Adam se aginolha. E va li bayzar los pes e pueys las mas… E en ploran e el lor dis: ‹Aysso so las mas que me formero.

ÉvNic₃T 119d,12: Am aytan Eva li venc als pes. E bayza los pes e pueys las mas. E dis: ‹Ayso son las mas que en paradis me formero d'un petit os.›

LegAurT 69,2: Troba se que una ves sanh Anthoni anava pel desert, e trobet hun desc d'argen e dis a se meseys: «Malvas tafur diable, aysso so de las toas obras

MystRouergJT 5437: He, las! mos companhos he que farem? / Quar aiso es la jornada / Que ieu sertas tant doptava

MystRouergJT 4833: Aras li baile l'argent lo tesaurier hi digua: / Tenetz, senher En Mal‑Boyso, / He metyetz ayso en vostra borsa

MystSEustG 118: Ellas! you non ay de que vioure, / … / Amis, pren eyso e t'en vay

MystSMartG 841: Tene, lege eysso per entier, / Incontinent aquesto letro

MystSMartG 1563: Aripiendo lapidem. / Eysso se ten fermoment

MystSPonsG 4839: Percutit. / … / Eyso el aure per rojar.

MystSPonsG 5194: Es so talhant? Tene, qualo armo! / Es eysso cotel de reffus?

MystSPPaulG 4638: Feritas etiam percutiat Justum. / Sy vouls eysso, sy ou reten

MystSPPaulG 6074: Or te eyso, sus ton visage!

SJacA 512: L'Oste. / Vo sias vengus a grant joia: / Portas tot ayso en la salla. / L'Ostessa. / Baylas mi doncas la mala

NotRégV 23r: ayso se leva [explication sur un dessin]

MystSAntG 2095: Tercius mercator / Ar teno eyso premueroment. / Ve vos eicy cinquanto scuus

MystSAntG 2327: Ar tiro te say ver my, / E me presta ung pauc la man. / Te, porta n'en eyso

MystSAndS 309: et videat ydola destructa et dicat servis… / Oylas! Oy foro! qu'eys eysso?

b. '[se référant à une personne] celui‑ci, celui que voici'

CansAntSP 8: Quals es aqesta gens que vei estar aisi? / … / Aisso es Uc lo Maines, c'anc non vi plus arditz, / … / E altres coms, de Flandes, vei ab el atresi

CroisAlbMa 211,72: En Folcaut de Brezi los a ben esgardatz / E vic las entresenhas dels baros presentatz / … / «Senhors baros de Fransa… / … / Aiso es lo coms joves, que nos a aziratz, / E lo pros coms de Foish, quez es mals e senatz, / E ve·us Roger Bernat e·ls baros ajustatz

NTestLyonW 117,3: No es aisso lo fil del faure e de Maria…?

NTestLyonW 125,6: E faita es una niols que·ls cubria, e venc una votz de la niol e dis: «Aisso es lo meus fils cars, et aujatz lo.»

BrevAmR₄ 23588: E tenc escrig desobre si / en grec, en ebrai, en lati: / «Aiso es le reis dels Juzieus, / apelatz Jezus Nazarieus»

ÉvNic₃T 119c,19: E va li bayzar los pes e pueys las mas… E en ploran e el lor dis: ‹Aysso so las mas que me formero. E ayso es aquel que lo mon formet e ordenet de tot cant es.

ÉvNic₃T 119c,21: E va li bayzar los pes e pueys las mas… E en ploran e el lor dis… Aysso es aquel que fes lo firmament… Aysso es aquel que tot lo mon a fach…

LegAurT 366,22: Recomta aquel home que quant el era mortz, estava en lox escurs e vesia que ·ij· angiels desian al jutge: «Aysso es aquel home per que pregava En Marti»

LegAurT 373,5: Et ausi vos el cel disen: «Aysso es sanch Marti que es passatz d'aquest mon. Et haoras lo porto los angiels el cel.»

MystRouergJT 5622: he dira David als autres, en demostran Lucifer an lo det… / He, las! no es pas aiso Lucifer

MystSMartG 72: Damo, pensa de vous tenir / Honesto, per venir davant / Lou rey, vous et vostre enfant: / Al present vous vol parlar. / … / Eis eyso nostre enfant / Que you ay tant desira?

MystSPonsG 4392: Donar te fares a l'aurelho! / Holla! holla! eyso trop velho! / Clavallen ben cesto fustalho.

MystSPonsG 5400: Porten aquestos al plus bas / De nostro meyson infernalo. / … / Treynen eysso en horo malo, / Al luoc d'engoyssos et de plors.

c. '[se référant à un texte qui suit ou qui précède] ceci, cela, ce qui suit/précède'

CervR R118: Ayço es Sermo que feu En Cerveri de tres paraules que un frare menor li det escrites…

CervR R119: Ayço es Testament que feu En Cerveri.

GuirRiqC 3: Als subtils aprimatz / a cui bel saber platz, / que aiso auziran / e ben o entendran, / dic, e sia·n crezutz / que jes no·m soi mogutz / en aiso per mi eys

GuirRiqC 139,37: … fon fag ab gran alegrier / ins el castel de Monrozier. / Aiso fon trag veramen de la carta sagelada.

GuirRiqC 138,21: Aiso que ven apres es Testimoni… / … / En Guirautz a·ns requeregut / eras que ayso li redessem / o auctoritat li prestassem

GuirRiqL R1: Aiso fe Guiraut Riquier de na Vaqueira de Lautrec l'an ᴍᴄᴄʟᴠɪɪɪɪ.

GuirRiqL 5,231: Donc faitz mi vos aon: / faitz lor aiso auzir, / cant o sabretz legir / tot et entendre be.

ReglSBen ⊂ Pans 1:13,10: Aisso es lo prologues de la regla de mos senhor sanh Benezeg…

JaufreB 21: E aiso son novas rials, / Grans e ricas e naturals, / De la cort del bon rei Artus.

PlViergeM R1: Aysso es la passio de nostra dona Maria ayssi co nos retrai sant Augusti

EsposK R1: Aiso se apela l'Espozalizi de nostra dona sancta Maria verges e de Jozep.

SMargM I: Ayso es la pacion de santa Marguarita virginis et martiris

SMargM E: Explicis pacio beate Margarite virginis et martiris. Amen. Ayso font fagh… Anno domini ᴍº·ccº·ʟxxxº· quarto.

BrevAmR₂ 154: … / en la sua amor abrazan / totz cells que aisso legiran

BrevAmR₄ 23738T: Aisso es sermos e doctrina en qual manieira deu hom far remembransa de la passio

BrevAmR₄ 26878T: Aysso es la vida de sanh Thomas l'apostol

GardD R1: Aisso se apela lo Gardacors de Nostra Dona Santa Maria, verges e pieuzela.

SignFin ⊂ SuchDenkm 73,R2425: Aysso son los ·xᴠ· signes que veno. / Ar escotas so que ieu diray; / …

SHonSRH 524: Le reys la donna plays, / et ayzo es sons lays: / Aizi diz con le reys plays la bella Helenborc. / «Ay! Helenborcx…

VisOyngtZ 99: A honor de Dieu e a profiech d'aquel e d'aquelas que aysso legiran e auziran, sol un pauc ne recuntarem.

ÉvSJean₂H R12: Aysso es lo sermo que Jesu Crist fec a sos apostols lo dijous de la Cena

OpDévB 83v,36: Aysso son ·xɪɪɪɪ· raysos per las quals puescas ton cor moure en amor de Dieu. / Car yeu hay…

NomsMDieu ⊂ DaurelM ᴄɪɪɪ,R1: Lo tractat dels noms de la mayre de Dieu. Aysso es lo tractat dels noms de la mayre de Dieu.

MystRouergJT₂ 641: Ayso es la permieyra partida / De nostre sermo. / Ensec se la segonda partida

v. 1180 ⊂ Pans 1:10,2: Conoguda causa sia a totz aquelz que aquest escrig veiron, que aizo son las partz que le dons en Dragonetz a faig a sos fils.

1191 Toulousain ⊂ ChartPrB 255,1: Aisço es carta de bescambis que fa R. de Dorna ab Peiro de Tripol.

1192 Toulousain ⊂ ChartPrB 263,2: Aisço es carta d'acorder que fa Siquardz de Pug…

1193 Toulousain ⊂ ChartPrB 269,2: Aisço es carta de bescambis que fa R. de Dorna ab Peiro de Tripol…

v. 1200 Toulousain ⊂ ChartPrB 343,1: Aisso es remembransa de deudes e de baratas que ag Peire d'Auriag ab R. Duran.

CensChomM R1: Aiso es lo ces de la segel del chastel et del mandamen de Chalmelhis

1278 ⊂ ManConsLimS 181,1: Aysso so las ordenansas faytas entre·ls senhors cossols de Limos e·l prior de Prulha…

LPrivManIC 73,5: Aisso son li estatut fach per los conselhiers de mo senhor lo Rey sobre la moneda nova. Premieramens…

CensGBonM R1: Aysso so los cesses que compret lo senher Guilhem Bonet, borges de Galhac, d'En Guilhem Miquel…

CensGBonM R38: Eysso so los cesses que compret lo senher Guilhem Bonet, mercadier de Galhac, d'En Peyre Miquel…

1317/18 ⊂ CConsMontfL₂ 6.151: Aiso fo remudat en l'altra part [articles biffés]

1350 ⊂ Pans 2:58,18: Aiso es la moneda que nos a paguat Doussalina… Premierament avem receuput… Item paguet nos mais Doussalina…

14^e s. ⊂ ManConsLimS 44,2: Ayso es la carta del rendement del cossolat, de las autras libertatz de Limos…

1363 ⊂ Pans 2:67,3: Aysso es l'avantari dos benc movables de l'aumorna de la fustaria…

1375 ⊂ Pans 2:90,7: En nom de nostre senhor Jehus Christ, amen. Ayso es lo cartolari en que si escrivon los deutes e las sensas de l'almorna de Parisia.

1389 ⊂ Pans 2:99,16: Ayso es aquo que ha agut Alessi Deydier de Ferrier Vielh. Premierament ɪɪɪɪ florins e ᴠɪɪɪ sols. Item mays…

1391 ⊂ LÉtPrGH 1,2: Aysso son los capitols fachs et ordenatz al conselh general dels tres statz de Prohensa…

1392 ⊂ Pans 2:102,5: Aysso son las censas que·s devon pagar lo jorn de la nativitat de nostre senhor a las ditas donas en lo luoc d'Avinho e de sas apertenensas.

1393 ⊂ LÉtPrGH 4,5: Aysso son los capitols faytz, ordenatz et conclus en lo conselh general dels tres estatz dels comtatz de Provence et de Forcalquier…

1394 ⊂ LÉtPrGH 5,39a: Ayso toca contra las jens d'armas. Item, an asordenat que, cant las jens d'armas…

1394 ⊂ LÉtPrGH 5,6: Aysso son los capitols fatz, ordenatz e conclus en lo conselh general dels tres estatz dels comptas de Proensa e de Folcalquier…

1399 ⊂ LÉtPrGH 17,4: Ayso son los capitols fatz et adsordenatz et conselhatz que si devon far per los senhors prelatz, barons, gentils homes et universitatz dels contatz de Prohensa et de Forcalquier…

1401 ⊂ LÉtPrGH 22,5: Ayso son los capitols fachs et adordenatz en lo consel general dels tres estatz dels contatz de Prohensa et de Forcalquier…

1445 ⊂ Pans 2:182,35: Aysso es lo pati que hieu, senhor d'Aurayson, ay fach ambe mon nebot Reforsat de Salernas…

B. à valeur anaphorique (aussi par anticipation en incise)

a. 'cela, ceci, ce, le'

BerPalB 8,7: … ten las claus / de totz los bes qu'ieu aten ni esper, / e ren d'aiso sens lieys non puesc aver

RigBarbV 4,15: Tan m'abellis midonz e tan mi plai / sa benenancha q'es, aicho sapchai, / de totas soberaina e plasentz

GirBornS 13,31: E demandas cui ni cals es ni or, / S'es loing o pres; c'aisso·us ai ben emblat! / Q'anz fos eu mortz qu'en aital mot faillis, / C'amic non ai be d'aisso non trais

PonsGardaF 6,19: Pero nuils hom, d'aiso·m fauc ben devis, / no·us er mais de cor tan fis: / d'aiso no·us sai pas esmenda.

GuilhBergR₂ 5,36: Puis van xantan liridonvon, / balan, notan q'aiço·ls coffon.

ArnMarB 4,40: Ill es forchasz, e forchan vos, / Aicho es tota la raszos / Per qe·s pod vas vos raszonar

ArnMarB 4,100: … / Val lo bon cor e·l dreich pregars, / E merces e humeliars, / Mais qe riqecha ni aver: / Aicho sabem tut qar es ver

BertrBornG 23,7: … / C'ab mal agur, / D'aisso sion il tuich segur, / Sai venc lo reis…

FolqMars/Tost ⊂ FolqMarsSq 24,48: Mielhs es c'om suefra·l bel enjan, / c'aisso ja es be trassios / que aven a motz…

GaucFaid/Perd ⊂ HarveyPPart 1:400,59: Mas qui per bel aver joios / faill… / d'amor par q'en sia forsaz – / e si d'aiso·us meravillaz, / be·m meravill si vos amaz.

GuilhMagN 2,44: mas ieu sai be qu'ilh a tan de valor / qu'aisso la·m tolh, mas merces la·m pot rendre

RaimMirT 27,14: Leu reven e leu defuy, / Leu s'apaya, leu s'irays, / E qui d'aisso l'es verays, / Soven sospira de prion

RambBuvM 1,34: Com pogra donc far faillimen / ves mi, q'el seu servir sui mes? / Non sai, ni d'aicho n'ai temor

RaimSalC 3,10: … / Vos veing chai consell demandar / De ço dunt estauc en bistenz: / … / Raimon, ben sui tant conoissenz / Qe d'aicho·us sabrai conseill dar

FalqRomAG 14,240: ni ja non sera benananz / qi non er soffrenz e celanz. / Enaissi o cre e o cuit, / e d'aiço sai eu mais qe tuit

PCardV 50,3: S'ieu fos amatz o ames / eu chantera qalqe ves, / mas qar aisso non i es, / eu non sai de qe·m chantes.

Gran/BertrAl ⊂ HarveyPPart 2:448,11: e partes vos de leys c'amar no·us denha. / Amicx Granet, ben m'anatz conortan, / qu'ie·m tenc per ricx, sol c'ayso s'endevenha

Guilh₅/LanfCig ⊂ HarveyPPart 2:520,64: Guillem, thesaur, qi non l'espan / e no·n fai largas messios, / non val plus con aitan carbos: / aizo no·us vauc eu tenzonan.

LanfCigB 12,24: E qui m'en tenia per vil / Ni m'o contav' a folia, / Ben sai qu'ab quatr' omes de mil / D'aiso no s'acordaria

BertrCarbR 21¹,1: Anc per nulh temps – et ayso es serteza – / de joc manes ad home ben non pres

BonCastP 2,13: qar qi son dreit lur aporta / ill dion q'aiço es nientz

CervR 32,5: car far pecatz e mal pesars tot dia / destruy home e met en mala via, / e part ayço faitz tan aunida via / c'anta prendetz e sufretz vilania

CervR 91,41: e·ns deffendra de la mal' albergada / que pres Adam per mandamenz trencar, / car ses ayço negus hom si salvar / ne gasaynar paradis no pora

CervR 115,349: Per que dits qui·s n'acorda: / «Mays tir' amors que corda.» / Ayço tots hom ho ve

AtMonsC 4,238: E si·l creys colors, fa parven, / aiso creatz sertanamen, / que·s penet o que tem falhir.

BertrPar ⊂ PirotRech 604,79: qe cen vinz anz obret c'anc als no fe, / e vos, d'aiso, non cug sapiatz re

GuilhOl ⊂ SchultzStud 2³⁰,3: Seneca dis, que saup philozophia, / que mieu e tieu mogron discordi' el mon; / mas contr' aiso nos fes Dieus un aon

PLun ⊂ SansTDid 5,182: … lo remanen tendras / qu'e dig desus. / D'aisho no ti vuelh parlar plus

SFoiHA 156: Una donzella·nz a laudad / Q'uns Deus es bons en trinitad. / … / S'aiczo non es fort castiad, / Perdrez n'est aiz e sta ciutad

ÉvSJeanW 14,14: Si alcuna chausa me querret el meu num, aizo farai.

JaufreB 1567: – Seiner», dis el, «eu o farai.» / E Jaufre dis: «Ara doncs vai.» / Aiso fo lo dilus al ser

JaufreBre 2057: E els dizon, que lai iran, / Ou lo reis Artus trobaran. / E cant agron aicho parlat, / …

VertCardR 144: Cardenals ven de cardian, / et en grezesc val aizo tan / com pezillars en nostra lenga

DonPrM 1522: E las unas [c.‑à‑d. conjuntios] sun copulativas… las autras racionals, si cum… mas, entretan, esters aiço.

GestaKarS 3063: Et em per amor d'aysso lo primier do que sera pausatz sobre l'autar… deu esser tals que tostemps aissi estia. Et aisso fo ·ɪ· calice gent ornat…

NTestLyonW 263,12: Et en qual maneira nos auzim us quex la nostra lenga en que em nat… Quals causa vol eser aisso?

RazoRaimbVaq ⊂ VidasBS 465,3: Et aujatz com el ac um pauc de temps gran tristessa. Et aiso fon per la falsa jen envejosa

FlamG 13: Per son anel domini·m manda / que Flamenca penra si·m voil. / Mout i faria gran ergueil / s'ieu d'aizo dizia de no.

FlamG 1149: Eu mur, e vos esquarnes mi! / aiso·m fan ist donnejador

BrevAmR₂ 1214: doncz en la pura deitat, / … / se troba be us et autres, / mass nom pass aisso et alres. / Aquestz verais entendemens / es trop subtils a laigas gens

BrevAmR₄ 19412: Son corss deu amar eichamen / e cell de son prueime viven; / qui aisso non amaria, / sabchatz cert qu'ell peccaria.

ÉvNic ⊂ SuchDenkm 49,1676: Cant cascus ac escrig e fag, / aysso vos dic per atrazag, / anc mot ni letra ni razo / no·y trobero…

SMMad₂R 58,15: … / los pelegrins plorant aconsolan guizavas. / Tot aycho, Magdalena, e mais que non ay dig / complist…

ÉvEnfGG 239,1727: … l'avia blastemat a tort». / Apres ayzo un jorn annava / Joseph am Jhesu…

VisOyngtZ 263: E crey que lo Filh de Dieu, nostre car Senhor, no revela pas so secretz a personas malnetas. E aysso ditz expresamen S. Bernat.

GuilhBarraG 4281: … si sas gens, senes razo, / encontra·l comte fesson re, / que·l reys perdes lo cap desse, / e d'aysso qu'en fey sagramen

PassS 1067: Devina cel que t'a feritz. / … / Jesu Christ, tu podes ayso far: / Cel qui·t fer no vols devinar?

LibScintW 20C,1: … e que nos fassam a toz homes aquo que volriam que il feessunt a nos, car aisso es lo comandamens de la lei

RolSar ⊂ GouirLRol 247: vos mi alies als saudadiers Rollan / … / – Sire, so dison li cavallier valhant, / aycho faren de gret e de talant.»

RomArlH 763: Per molher penray vostra mayre, aycho vos prometray

SElzC 162,17: … gran moteza de metges sollempnials, entre·ls quals, un dia ad aysso assignat, fo facha sobre aquest negoci sollempnial collacio

NobLeyçD 74: Lo mal li a defendu, lo ben li ha comanda. / Aiço poen nos ben veir qu'es ista mal garda

PVaudC 6,277: Descende en l'enfern, en la grant pestilencia. / Car aiczo es la paya de li vostre lavor

CathAp ⊂ Rn 6:31a: Comandet… que, totz aquels que en aicho contrastario, fosso lor bes escorregutz

MystRouergJT 2691: He cresi que el sia resucitat. / … / Hoy, ribautz, fols enquantatz, / Ayso plus no ho diguatz

MystRouergJT 3413: Messenhors, ieu dic veramen / Que los ano serquar encontinen / Per saber la veritat / Ni cosi a haiso tot anat.

MystSPonsG 4453: Doncquos eysint truffas saren! / … / D'eyssot non saboc pas que dire, / Car s'es ung fach espavantable.

MystSPonsG 2962: Sy et sos bens nos desfaren, / Per lo moyen d'aquest edit. / … / Qu'anar deven nos advertir / La cort que sobr' eysot si velho

MystSPonsG 3353: Vous, president, en eyso trit, / Anare a las pars tramontanos, / … / Per las genz inquerir pessimos.

MystSAntG 198: «Primum querite regnum Dei.» / Mons enfans, entende / Eiso, sobre tout, que la doy far.

MystSAntG 972: Tu as grant tort, eyso ve tu?

VergCunsD 128b: Car si lo cors glorifica fo mes al fuoc o en l'ayga, o fos feri de ferre, non poyria esser nafra ni sentir alcuna dolor. D'aiczo haven exemple del solelh, lo cal non se nafra ni non se corrump

VergCunsD 128b: … tant subitament quant l'ome levant li olh po veyre lo cel, tant subitament poyre montar de la terra al cel e dessendre. Ayczo pon far li angel

MystRamRD 2434: … / Ma passyon sare sufficiento, / En sya, ma mayre, paciento. / Touchant eysso sare dymecres / Que n'en parlarem plus expres.

v. 1109 Gévaudan ⊂ ChartPrB 13,21: Qui aquesta division et aquesta almosna volra desfaire… Qui aizo desfair volra, el isteda in inferno…

1155 Rouergue ⊂ ChartPrB₂ 360,7: … e sse s'afollavo, devem vos donar lo marc d'argent… e devem vos esser guirent… E tot aizo juram vos que nos vos o atendam…

v. 1160 Limousin ⊂ ChartPrB₂ 369,5: … liure a Deu et a sancta Maria et alz cavallers de Temple de Jherusalem… tot quant eu avia ni demandar podia el mas de la Rocheta… e per nom d'aizo, li cavalleir del Temple donero m'en ·ᴄᴄᴄ· sol. de caritat

1166 Castrais ⊂ ChartPrB 108,20: Ego Amblartz Cairellz e Pousz, mos fillz, donam… De tot aizço son testimoni Bernatz de Boissado, e·nz Isarnz Matfres…

1167 Rouergue ⊂ ChartPrB₂ 375,20: … nos tug essems, per bona fe e ssas engan, donam e laudam… nos tug essems, avem jurat sobre sainz evangelis tocatz que tot aizo aissi com de sobres es escriut, o tengam…

1182 Rouergue ⊂ ChartPrB 196,5: e doni tot mon aver e ma onor e totas mas drechuras… et aiso fatz e las mas de fraire Pelegri…

1185 Toulousain ⊂ ChartPrB 215,7: Sabedor es que P. Ramunz de Rojol e Ponz Gairaud… vengo ad acorder ab Bertran de Vilamur… Et aico fo faiz ab cossel et ab voluntaz de Bertran de Vilamur…

v. 1185 pays d'Orange ⊂ ChartPrB 226,8: e qui lo li tollia ni·l li guarreava, sens engan l'en ajudesan. E quet aizo atendut li sia, donan l'en ostatges… E juran li aquist ostatge return in la ciutat de Aurenga infra caranta dias quet il sabrian quet aizo non li fos atendut

1186 Rouergue ⊂ ChartPrB₂ 482,10: … donam et autreiam… tot co que avem… E de tot aico dam fizancas per guirentia W. Faramont de Cassainnas e·n Daurde Guizo… Testes sunt Faramonz de Cassainnas… et Bernartz de llas Saletas qui aico recepit.

1179‥92 ⊂ CartBigRC 51,4: … s'acordan que deue en Fontaner pels embarcs de Bidalos… d'aiso son testimonis l'abesque de Begorra… Wilhem de Baredge…

fin 12^e s. Bigorre ⊂ TGascL 17,5: … e prega·ls gran merce que la coselhasan e l'aiudassan. De tot ayso no·l feron nient

1192 Toulousain ⊂ ChartPrB 263,9: Et es a saber que us quex dels seinnors predigz deu tener… Et aisço lauza us quex a l'autre…

1193 Toulousain ⊂ ChartPrB 270,8: Sabedor es que W. Azemars e Ramuns, sos boz, meiro em penz per ·xʟ· sol. mergoires ·ɪ· maio… Veden et auden de tot aico Peiro de Vilamur, Pons de Malag…

1236 Montsaunès ⊂ TGascL 9,9: Sabedora causa es que io, n'Azemar de Castelo… doni a Dieu e a la maiso de Montsalnes… Aiso fo feit es me de feurer, feria ɪɪ, luna xᴠɪɪ…

1256 Auch ⊂ TGascL 106,12: Sie conegude cause aus presenzs e aus abinedors que io, en Guiraud d'Archamont… faz ma orde e mon testament… Testimonis son d'aizo Guiraud d'Aroches, B. de Lasportes… Aizo fo fait en la maison d'en I. de Bedestar, eu mes de jul…

LPrivManIC 41,11: Donat foron aquist mandament el palays de la vila de Manoasca, en la terrassa denan la porta ferrenha. Foron garentias ad aisso appelat e pregat: mo sen Esparrons…

DocGascF 48: … reconchon e autreien que don Gonsalbo Alfonso, tender e ciutadant de la ciutat de Ouedo los ha dat e liurat… Aisso fo feit en lo capito de la mason dous frais prediquedors de Baione…

1356 ⊂ Pans 2:51,30: Item per far aquesta rauba e per comprar seda, e sendas… e guarnir mantel e·l corset, prestiei li par apareilhar e guarnir tot aisso, ɪɪɪ florins.

1393 ⊂ LettMercD S3,10: e que vos plasa que mi mandes com… ni a cu… ni cu… per que vos plasa que de tot ayso mi respondas

1396 ⊂ LÉtPrGH 9,40a: que neguna persona forestiera, quant partra de bona vila ho de castel, non ausi annar si non an bolleta de monssenhor lo senescal… aycho los officials dels luecs puescan far cridar

1400/01 ⊂ ThesSSpG 8,27: … la qual laisset perpetualmens cascun an ·ᴠ· sols al dich hospital per una pitansa als paures las festas de calenas… Aysso paga sen Guilhem Fabian…

1408 ⊂ Pans 2:116,33: … mas dieus li ajudet al cal tojort se recomendava; e eysso es vers e notori

1409 ⊂ Pans 2:118,21: yeu ay entendut que vous aves fach enquesta contra Jauffre Bedos, compayre et servidor meu, per un berroyer de blat que el pres… Perque vos pregue caramen que d'eyso lo dich Jauffre non aga degun dapnage

1415‥21 ⊂ InjCBarcC 71: … quia dixit dicto domino judici eysom [à lire eyso·m?] sont paroles folles, que vous me pensas spantar ambe voustras menassas

1420 ⊂ LÉtPrGH 24,13a: … que lur plassa observar et mandar et far observar los statutz provensals… que els puescan elegir et nomnar deffensors, actors, protectors et conservadors an poyssansas sufficientz et a aysso neccessarias

JustDienneORV 2r,1: A faita viguda Guilliem Collomp, loctenent… d'um datnatgii d'un bliat… et ayso fo fait lo venres d'apres Sainta Chors…

1432 ⊂ LÉtPrGH 27,15a: Item, an ordenat que si deia pagar al dich thesaurier real, ho autre avent ad aysso potestat…

1446 ⊂ Pans 2:185,11: … vistas et diligemment tractadas las dichas demandas… et sus eysso aguda matura deliberacion et conferencia an savias personas…

1451 B.‑Alpes ⊂ DocMidiM 280,23: … actendut que lo dich procurador fiscal pretent lo dich Cureti esser scumergat… se mande hum home al dich Cureti… pregant lo que li plassa de aver conselh sobre ayson…

1460 ⊂ Pans 2:197,26: … la soma de sieysanta florins… pagadors aldit mestre Jaques de la Cros, fizice, abitador d'Avinon. E eyso es per una malautia que yeu Nicholau ay…

1469 ⊂ LÉtPrGH 31,29b: … en tant que non y a nenguna differensa entre Jusieus et crestians… et non porton senhal nengun… et quar ayso es opprobri de Dieu et del monde, supplican los dichs senhors…

1491 ⊂ LÉtPrGH 39,1: … que tot quant pendran d'ayssi avant, sian raubas ho presoniers, sian de aquel que ho pendra… et que degun officier major ho minor d'ayssi avant sus aysso non lur donne empachament… et aysso s'entenda tant per mar quant per terra

b. e (tot) a. [+ complément circonstanciel] '[rappelant l'action précédente] et ce'

JaufreBre 1894: … / On xxxᴠ cavalliers ai / En mas prisons e mas cadenas, / E aiso», dis, «a moutas penas.»

GestaKarS 1280: e l'abat mene un an aquel palafre et aysso per reconoyssement d'amor

GestaKarS 3121: … que fessen pregarias a madona Santa Maria que·ls endresses e·ls guardes de tota enverssetat, et ayso davant l'autar de madona Santa Maria

LeysAmG 1:344,29: Diferensa pot hom pero vezer entre tenso e partimen… jaciaysso que soen pauza hom partimen per tenso, e tenso per partimen, et aysso per abuzio.

ElucK 295,15: Quar herodi o autre auzel de rapina no cassa mas a greu el jorn que son crit ha auzit, segon que ditz Plini, et aysso segon veiayre per temor.

SElzC 108,2: … entro a la sua fi fermamen perseverec, ni fo en alcun temps per alcus fachs mudat, e aysso especialmen e majormen per vertut de la oracio…

PVaudC 2,148: Que si el te dona deleit, riqueças e honors, / Plus non te po donar, ni aiço sença dolor, / Que en amasar l'aver, te coven grant lavor

LegAurT 306,27: Sanh Mathieu ni sanh Luc non scrieussero la generatio de la Virgis Maria… Et aysso per tal quar costuma era de las scripturas que hom scrieusses de la generatio dels homes e non de las femenas.

MystRouergJT 4803: … / Que el vos qual anar / Sertas en Gualilea / He aiso tot segretamen

MystRouergJT 5352: … / Se es laisat metre sus la crotz / Per nos salvar sertas trastotz, / He tot aiso al vesentre de tota gen

MystRouergJT 5099: He totz nos autres ho cresem / He ayso per las miracles que vesem

MystRouergJT₂ 817: … que fos l'autre jorn, / He aiso sobre la hora de tersia, / Que desendet sertas sobre elses / Hun gran fuoc tot ardent

MystSPonsG 2879: Encaro mais, toto persono / Que los governo et los regis, / … / Los produyre et menare 'n cort, / Et eyso, sus la dicho peno

MystSAntG 35: … / Per mostrar vous la vio e lo chamin / Qu'el a tengu, dal comensament a la fin, / Y eso per bello historio patent

MystSAntG 899: Car ya non cesso, jorn ny neuch, / De lor dire lor leyson; / E eyso per tal rason, / … / Que es lo comensament / De renear Dio omnipotent, / … / Et tot eyso, per mal fayre

1278 ⊂ ManConsLimS 183,11: … no sian pagatz per le marit ni per la moler si no entra a ·x· sols torn. per les esturmentz nupcials, et ayso per aytal maniera…

StatSEspAv ⊂ Pans 1:84,12: E si venir non pot, que trameta sa molher o son enfant ambe la huferta; e ayso en pena de ɪ quartayron de cera per la lumenaria mantenir.

1372 ⊂ Pans 2:87,26: … escrieurem las despensas que ieu, Hugo de Sazo, faray per la comunitat d'Avinhon, ez aysso en l'an que Fellip Chabassolla e yeu Hugo de Sazo fom sindeges…

1372 ⊂ Pans 2:87,31: Avem pagat a un notari que fes ·ij· quopias de alquns articles loscals dechet mossen Jhonan d'Aquaria ez ayso per la revoquassion d'alquna crida…

LMemMascB 27v: L'an dessus ᴍᴄᴄᴄʟxɪɪɪ, venc a Nemze lo rey Johan, et aiso quant ysit fouc de prio, so es a saber d'Anglaterra.

LMemMascB 30r: … vendet tot quant avie a Bezes… a nostre senhor lo papa… et ayso per pretz de mil ɪɪɪɪ^c libras

1383 ⊂ Pans 2:88,35: Las despensas que ieu Huguo de Sazo faray, ez ayso l'an que fon ·xxiiij· de juhn ᴍᴄᴄᴄʟxxxɪɪɪ…

1388 ⊂ Pans 1:87,24: e pueys pagatz que sien los dig ·cx· fl., lo dig Jaquet deu logar lo dig hostal ·xxxv· fl., e aysso aytant com amdos ensems seran en acord de tener lo

1391 ⊂ Pans 2:103,16: Tot premierament fem marcat ab maestre Belengo Montanhat per fer la dita capela, e ayso per pretz de ·vj c· flor.

1394 ⊂ LÉtPrGH 5,59b: … puesca despendre entro la soma de mil franxs… e que aquellos li sian acceptas… e aysso otra los ᴄ franxs que deu despendre en messages ni en spias

1418 ⊂ Pans 2:126,9: Item mais que facha et complida que sie ladicha obra, losdichs sendigues et rectours deian pagar aldich maistre Johan Bastier ladicha somma… et ayso sus la pena de cent frans…

1419 ⊂ LÉtPrGH 23,5a: … mandans los cancellar et abolir, et aysso tant per lo temps present quant futur

1419 ⊂ LÉtPrGH 23,6a: … com lo sian fachas diversas inquisitions contra plusors del pays de Provensa et de Forcalquier, tant ecclesiasticals quant temporals, et ayso per la rason car mantenien et defendien las libertas et preveleges del pays…

1429 ⊂ LÉtPrGH 26,24a: … que nengun mege crestian ni jusieu, durant la mortalitat en lo dich pays… non puesca esser encarcerat ni personalment detengut per dengun deute… e ayso en favor de la causa publica

1432 ⊂ LÉtPrGH 27,16a: … que quascun puesca far en son luoc, sian ciutatz, vilas ho castels, revas, gabelas, imposisions… et aysso per l'espassi de des ans

1432 ⊂ Pans 2:148,13: … et aquels realment deliurar al dich Salomon dedens des jorns apres que la dicha compania sera fermada et presa per man de notari, et aysso sens tota falha

1433 ⊂ Pans 2:151,9: … sia tengut de haver al dich Adam un home de pays conegut per dar la cognoiscenssa, et aysso als despens de la dicha compania

1434 ⊂ Pans 2:156,18: … baylar l'argent segon lo pris que lo dich monier lor volria retenir… et aysso jusques a tant que sia deduch et rebatut so que sera estat despendut per lo dich monier

1437 ⊂ LÉtPrGH 28,38b: … e que degun sobre nullitat deguna non sia ausit ni admes, e aysso en causa miserabla, breva e vil

1441 ⊂ DocAuvOR 3,4: … confesse aver avut et receubut… la summa de sinquanta scutz d'aur… et aysso en deductio de maior summa a me deguda…

1442 ⊂ LÉtPrGH 30,47b: Item, que cascun luoc, vila et ciutat sie tengut et tenguda de pagar la rata et la somma del dit don… et aysso juxta lo nombre dels fuox del recors derrierament fach

1449 ⊂ Pans 5:31,13: Item que de tot genre de blat ho aultres grans qual que sian, se pague lo dezen drech, rebatutz lo deyme et lo calcage de las egas, et ayso en l'iera a l'eymina coma autra ves es acostumat de fayre.

1460 ⊂ Pans 2:201,17: Coma sia vertat caussa que Gabriel Dilhon, de Carpentras, aguessa vendut et arendat… los ussuffrust et esmolumens, so es a dire de tres ostals… et ayso per l'espassi de quatre ans…

1461 ⊂ Pans 1:97,22: … confesse d'avoyr heu et ressoput per la man de mestre Filipon Cadot… la somma de vint flor. moneda de papa, et ayso per les hererages de dous ans paces…

1461 ⊂ Pans 1:97,24: … confesse d'avoyr heu et ressoput… la somma de vint flor. moneda de papa… et eyso per l'an ·mcccclviiij· et ·lx·

1464 ⊂ Pans 2:205,7: … que la dicha madama sia tenguda de prestar als dichs fachiers tot lo blat que lor fara besonh a semenar per tres arayres, et aysso per lo premier an tant solament

1466 ⊂ Pans 2:212,3: … se fosa cauza que ieu venguesa a defalhir en tens de enpedemya, vole eser gardat mort a l'ostal xɪɪ oras naturals, e ayso en carge ma molher e mos esequtors

1469 ⊂ LÉtPrGH 31,41b: … los notaris de las dichas cors non puescan ny deian compellir ny far compellir tals personas per lo trebalh de las dichas scripturas en nenguna altra cort… et aysso sus pena formidabla

1469 ⊂ LÉtPrGH 31,80b: Item, supplican que cascun luoc, villa ho cieutat sie tenguda de pagar la rata et la soma del dich don… et ayso juxta lo nombre dels fuocs de recors redierament fach

1472 ⊂ LÉtPrGH 33,62b: … los notaris de las dichas corts non puescan ny deyan compellir ni far compellir tals personas per lur trabalh de las dichas scripturas en neguna autra cort… et aysso sus pena formidabla

LJFazyM 519: … m'an peya lous fils dal sobre escrich Granet de Chancella… syeys escus… et eyso per la primero payo…

LDépLavOR₂ 1,6: S'ansuyt le prumier papier… de la despanse que a faite… tant argent, froment, soigle que avoine, et ayso de l'an…

c. a. eis, a. meseis 'cela même, la même chose'

PAlvF 9,24: e re non ai mas quan lo fays: / aiso meteys m'es lo grans iays

GuirRiqL 12,469: et a mi·n don gandida / de l'enemic mortal, / … / e tal fin c'a lui plassa, / et a totz sels si fassa / c'aiso meteis diran

VertCardR 217: Cil davant a nom providenza, / o savieza, o prudença. / … / Providenza fay loyn gardar / ab uulls de cor ço c'om deu far. / Aisso eis dizon l'autre nom

EsposK 495: E a Dieu promes el' avia / Que totz temps vergis estaria. / Las! aisso meteis yeu promes / A Dieu quan la donzela pris / Per espoza, que la gardes / E verges a Dieu la rendes.

LVVertR 1385,33: … no juraras sens bona causa et rasonabla. Et ayso meteus veda mon senhor Jesu Christ en lo evangeli

LeysAm₂A 893: Si de X regardats lo torn, / Aras en G ades en C / S'en muda com veyretz dese, / Ez aysso matex en lati

LeysAm₂A 2414: E qui diversas letras col / Equivocacio no tol. / … / Ayso mateix dels autres motz / entendas…

d. '[désignant ou identifiant une personne] ce'

GuilhSGregL 56,4: Nueyt e iorn ai dos mals senhors / … / aisso es ma dompna ez Amors

GuirRiqC 492: Mot y ay cossirat / d'aquest palais, cals es: / e trobi en mon pes / c'aiso es la persona / de cui l'azautz s'adona / en l'autra…

Serm₂ ⊂ ArmitSerm 23,26: Luna stetit in ordine. Aiso so li fiel de sancta gleiza…

CansAntSP 33: … e ab lui Peitavi / e Breto forsenatz e tuch lhi Angevi. / Aisso so unas gens coratguos e arditz

DaurelL 2165: No salut mia cel que a lo vis clier, / Aiso es Karles cui Dieus don desturbier

FierB 2443: Ay senher almiran, siam ne nos vengatz. / Aysso son li gloto que·ls reys an escapsatz.

CroisAlbMa 182,75: E si ditz l'us al autre: «Ara avem Jhesu Cristz / E·l lugans e l'estela, que nos es esclarzitz, / C'aiso es nostre senher, que sol estre peritz.

JaufreB 6020: – Per un vilan fol e musart / Qe s'es vengutz ab el combatre. / … / C'aiso es aqel veramen / C'ui a ·viij· jorns sai vi venir

JaufreB 6360: E vuel saber quinas genz est, / … / Ni qualz homz es aquest nafratz. / – Seiner rei, aisso es Taulatz.

JaufreBre 8870: «Domna», dis el, «ve·us cavaliers! / Seria aiso vostre guerries? / Veiatz, si ja·l conoisseres!»

GuerreNavS 4638: Ez eu vei qu'eli veno per los camis sayllens.» / … / Us cavalers lor diss: «Be parlam pegamens, / Quez ayso es n'Estacha e les borx defendens.»

FlamG 5813: … quan una part / dels bainz auson un pauc de gap. / Et adoncas cascuna sap / qu'aisso es cel qu'ellas attendon.

BrevAmR₃ 11753: … «L'efans es natz / a nos, e filhs nos es donatz.» / Et aisso fo le glorios / filhs de Dieu que nasquet a nos

BrevAmR₅ 28178: … / que fo mout savis e mout bos, / e blasmet mout en sas cansos / amor: aisso fo En Folquetz

ÉvNic ⊂ SuchDenkm 53,1788: que el es homs essems e dieus. / … / que aysso es cell per atrasag / que attendo trastug li sans. / … / que aysso es el, sapchas e ver

SHonSRH 246: … tres verays cors santz qu'estavan penedent / lonc temps el mar de Creta, en un' isla plasent. / Ayso fom santz Caprasis, santz Magons, santz Liontz

SHonSRH 7532: Devisan sa faysson plasent, / e li seynor de mantenent / dison c'ayso es le cors sanz

SHonSRH 3343: Tementmentz lo reguarda – anc tan bellz non fom vistz – / e conoc certamentz c'ayzo es Jesu Cristz.

FilhDiab ⊂ RickettsMsLond 330,31: … als relegios, e aisso so aquels que porto vestidura d'oylhas defora, e dejotz so lops raubadors

RolSar ⊂ GouirLRol 1094: … «Ayso com es estet? / Aquest diable on ha tant demoret?» / So dis Marcili: «Aysso es Olivier, / qu'ieu lo connosc als grans colbes que fier.»

ÉvNic₃T 118b,9: Mas tu no conoguis hanc la deitat, Filh de Dieu omnipoten certanamen. Tu sabes be que aisso es aquel que David aten, que moren deu aucire mort

ÉvNic₃T 118a,25: Cant el venra, nos cujarem penre lo e nos serem pres… que aysso es aquel que lo Laze me tolc da sains… Deceubut yes en so que as fag, car aysso es aquel que espero aquels que so el linbe.

MystRouergJT 5115: … / Declarava que el hy auria hun Mesia / … / He aiso dic ieu que es el

e. '[rappelant une subordonnée qui précède] cela, ce'

GaucFaidHB 37: E car non aves egansa / De beutat el mon ni par, / Aiso·m ten aisi e fre / E·m tol ardit e·m rete / Que no·us aus preiar de re.

Uc ⊂ KolsenTrGed 5c,24: E can bona domna vol far / Bel tozet valer e prezar, / Aiso es amors e merces, / …

AimBelP 9,6: mas qui l'amic als grans ops accoria / aisso·m parria esfors e benestansa

SFoiHA 271: Quan los levestz en est cabdoill / E lur mesestz aital escoill, / Aiczo fezestz tot per orgoill.

FlamG 4633: Si poissas mi fai tan ni·m dis / sil pietatz que bo·m saupes / sos guerirs, s'aver lo pogues, / aisso es de merce la flors. / Pois si·s mou tant qu'il fai secors / senes fenchas e senes cuitz, / aisso es de merce sos fruitz

BrevAmR₂ 50P: En qual manieira se deu hom captener en quascuna de las partz d'amor, qui vol haver lo frug, aisso es figurat en los enamoratz que cuelhon fuelhas e flors…

BrevAmR₂ 104P: En cui deu hom s'amor pauzar, aisso es figurat en los aimadors en los quals l'albres d'amor fai sa razitz

SHonSRH 714: Que·l vins tornes en sanc, / ayzo non trobem anc.

ÉvEnfGG 225,1219: que non falz ni mermas ni creys, / aizo es, car hiest Dieu e reys

TrGéomE 576: Mas ayso recomanda be, / Que hom se mude, e que venda / Cochozamen, aiso comanda.

TrGéomE 782: E si femna prenhs parit filha, / D'ayso non ay ieu merevilha.

LeysAm₂A 1:2,8: Que sia Dieus, aysso proa per la Santa Scriptura

ÉvNic₃T 116d,1: Que la cortina del temple sia rota, aysso es so que el dizia, que el desfaria lo temple e que dedins tres dias lo faria melhor.

f. '[reprenant un syntagme nominal ou un infinitif qui précède] ce, cela'

NTestLyonW 266,6: mais aco que ei, aisso doni a tu

TrGéomE 1924: De luoc, de cabras, de maios, / D'aisso demostra profiehs bons.

TrGéomE 3636: Portal Reversat e Alsat, / Aisso demostr' alegretat, / Cazamen bon e companhia.

SAlex ⊂ SuchDenkm 141,572: e trop velar, petit dormir, / d'aysso volia Dieu servir

MystSPPaulG 5098: Perdre la vito qu'es tant charo, / Tant noblo et tant preciouso, / Murir a mort tant vergognoso: / Eysso me semblo grant errour.

v. 1157 Rouergue ⊂ ChartPrB 82,4: … tot quant i aviun ni om i avia d'elz… aico donero al Temple sas totz retenemenz

g. ja sia a. loc. adv. 'malgré cela'

ÉvNic ⊂ SuchDenkm 22,767: Jhesu non tenem per senhor, / per rey ni per emperador; / ja sia aysso, coras fo natz, / tres reys vengro…

h. si a. non fos loc. adv. 'sans quoi, autrement'

BertrCarbR 14,23: … / le juges d'Aixs, tan es lials clamatz, / non yra ja mas drechura seguent. / S'aiso non fos, mort t'agra mantenent

CervC 57,12: Mas enuys es e de cor, e pus bastans / con estan pres e no s'auzon guardar, / … / e quecz soste gran re de pen' estanz; / qu'eu molgra tanz prims ditz, c'al retener, / s'ayço no fos, agr' oms obs prim saber.

CroisAlbMa 21,10: Que s'en pres Monreials e Fanjaus e·l pais; / E si aiso no fos, ma fe vos en plevis, / Ja no foran encara per lor forsa conquis.

CroisAlbMa 92,20: Ad un cop que ilh feron an una tor peceia, / Ad autre una sala, vezent totz, deroqueia, / E a la tersa vetz la peira es trenqueia, / Que si aiso no fos, mot fora car compreia / D'aisels que dins estan

i. (e) a. es, (e) a. son, e a. es a dire 'c'est‑à‑dire'

NTestLyonW 100,8: E per aisso es apelatz aicel camps e la lenga de lor Acheldemach, aisso es camps de sanc, entro en aquest dia.

NTestLyonW 111,17: e pausec en els noms Bonerges, aisso es fil de troneire

NTestLyonW 120,2: E cum viro alcantz dels decipols de lui ab mas comus, aisso es no lavatz mas, manjar pas, blasmero los.

FlamG 1229: … Bels sener cars, / gardas vos ben que vostra pars, / aiso es ma dona Flamenca, / ja per sas lauzengas no·us venca

VisOyngtZ 237: … lo maestre tot poderos, creador e senhor de tot quant es, ayso es Dieus eternal

FilhDiab ⊂ RickettsMsLond 331,22: quar la causa que plus ama met denan se, e aisso es la pecunia, e so que meins ama e el met detras, e aisso so los pecatz que porta al col

1150 Rouergue ⊂ ChartPrB 59: … totas aquellas dreituras et aquellas rados que aviam ni aver podiam el mas del Fraisel, aizo es l'alos e·l feus e·l benefidis e·l dezmes

v. 1155 Rouergue ⊂ ChartPrB 76,4: … met em pignora a te Bernart Raimun… tot quant avia el mas de la Blaqueira ni en aquel de Cogulla ni e ll'apendaria de Portas, aizo so ·ɪɪɪ· moltos et ·xᴠɪɪɪ· d.…

1156 Rouergue ⊂ ChartPrB₂ 361,4: … do et ab aquesta carta liure a Deu et alz cavallers del Temple de Jherusalem… lo camp que eu avia e lla val de Sancta Eulalia, aizo es aquel que·s te ab eis lo lur prat

v. 1160 Limousin ⊂ ChartPrB₂ 369,4: … do et ab aquesta carta liure a Deu et a sancta Maria et alz cavallers de Temple de Jherusalem… tot quant eu avia ni demandar podia el mas de la Rocheta ni el mas de l'Escaillo, aizo es lo meigz quartz del meig mas de la Rocheta…

StatSEspAv ⊂ Pans 1:84,34: E pagara per lo grant otrage que a fach quatre lioras de cera, la mitat a la chort de nostre senhnor lo papa, e la autra mittat a la confrayria… e ayso es a dire sal lo drech de totas chors… de que la confrayria non si vol entrametre.

j. ab a. loc. adv. 'à la fois, en même temps'

AlbucE 133,25: E aprop mau am la ma dextra la codena dels testicols a las partidas deforo, e am aysso exten le ciphac blanc en sus am la ma sinistra

AlbucE 181,16: Mays aquel que es sobre le orrifici del sinu, lequal remauguas en tota hora… per que sapias si aquo que corr de lu del brac es mot o pauc… E am aysso tu considera le loc de aquel sinu, si en lu sente le pacient dolor o no

SElzC 144,23: e per motas razos la amonesta a cossentir, espauzan e declaran lo manifest perilh de sos oncles, e·l dampnatge e·l escandol… e amb aysso espauzan e declaran los grans bes que so en matremoni

1185 Toulousain ⊂ ChartPrB 214,5: … devo passar per R. de Rojol e Ponz Gairaud… ab ·ɪɪɪɪ· mergoires d'oblias a Nadal… et ab aico an lor mandada leial guirensa per lor e per lor orden de totz emparadorz…

k. ab a. loc. adv. 'sur ces entrefaites, alors, maintenant'

SAlex ⊂ SuchDenkm 140,557: … / ab pauc non anet lo bayzar / e anet lo tost abrassar. / Ab aysso venc Eufemia

MystSEustG 1639: Car si jamays iou poyouc, / La servisi vous rendriouc. / Ambe eyso a Diou vous comant.

MystSEustG 2499: O Jhesu Chrit, vulha aver / M'armo en vostro memorio! / … / Amb' eyso sia grasis e louva / En totas tribulations; nous consola / En seyt torment que nous prenen.

l. ab/con (tot) a. loc. adv. 'malgré (tout) cela'

GaucFaidM 32,46: … / qu'il m'autrejet s'amor e son solatz, / mas era·m di qe anc non fo vertatz! / Ab tot aisso m'en pren tant grans temors / de lieis celar…

GuilhAdA 2,16: E s'era tant blancs cum Enocs, / Ad aiso [var. ab aicho] no·m tenri' a dan / A lieis servir de bon talan.

RaimVidF 2,1294: E·l cavayer adreg e pros, / que tan servi ses gazardo, / et ab tot aiso non li fo / sufert, mas esquivat mot fort, / no deu aver nulh son acort

Anon ⊂ GambAnon 4,22: Al mieu scemblan no ha egal ne par, / ab tot aicho jeu no m'en puosc lauszar

JoanCast ⊂ MassóInedBarc 10,40: E com me fay amors per vos languir, / Qu'eu soy amatz coralmen ses nuyls fraus / E vos tinetz de mon fin cor las claus, / Am tot aisso me vey tot jorn delir

PVaudC 1,151: Cun pena, cun trabalh, cun afan e cun grant cura / Coven en aquest mont viore a la creatura. / … / E si un chascun fos cun aiço scampa, / E l'arma agues paç, e son cors sanita, / Mas cal es aquel que poisa en ver parlar / Que aya passa un jorn sença aver calque mal?

m. ab a. loc. adv. 'par là, en faisant cela, alors'

RaimbAurMi₂ 4,33: e que gardetz vostres ostaus / que non semblon gleisas ni naus. / Ab aisso n'auretz pro, so·m par

GuilhAdA 7,17: A sos ops m'a de bon cor retengut / Cella qe m'a per amic conquistat; / … / Ab aisso m'a joi e deport rendut

SMarg₂J 124: Mandet la en la carcel gitar, / C'ab ayço la cuydet domtar

BrevAmR₃ 16390: … / sol per contricio coral / e veraia e general, / perdona Dieus a peccador; / … / ab aisso quitis seria / si pueis descoffess moria

1466 ⊂ Pans 2:211,4: Item vole que al cas que mon frayre… restesa apres my, ly done desus mos bens ɪ florin, e que non aya a demandar desus mos bens que lo dic ɪ florin, e anbe ayso l'en giete foras de tous mos bens

n. d'a. loc. adv. 'de ce fait, à cause de cela'

BernVentA 28,47: qu'eu l'am d'amor coral, / … / e si d'aisso·m vol mal, / pechat n'a criminal

RaimbAurC 99: Mas d'aiqo sol non i a re / car eu non ai poder de me; / d'aicho·m podez ben far orguoill

ArnDanE 14,6: ara·m vai meils d'Amor e pieis / car ben am, d'aizo·m clam astrucs

AimBelP 13,20: car si failli premeiramen Na Eva / la Maire Dieu nos en fetz patz e treva, / per que d'aiso nos non em peccador

PGuilhLus/Sord ⊂ HarveyPPart 3:976,34: e si·l coms es aseguratz, / el s'en poiria ben pentir, / … / mas lo coms es tan ensenhatz / que d'aiso no·l qual meins dormir

SEspCT 2,42: A missos deu chascus payar / Quarta de froment cuminal, / Et a vendengnas presentar / Dotges pozes en lhoc de vi, / … / D'aysso argen devon corren / A Pandecosta reglarmen

SEspCT 2,80: E lo mescres devont auzir / D'aquel argent que ufrit aurant / Grant messa que chantar farant / … / D'aysso ilh farant al aultar / Una lampa alumenar

ProvGCervC 3657: Quecz, per so que solia / jutjar, jutjat sera, / e d'aysso mays feunia / del jutjamen aura.

ProvGCervC 4671: can negus se levava / contra ceyl senyoratge / l'images se girava / … / d'ayso·s deu hom pessar / qu'era obra de mal

BrevAmR₅ 30153: quar tolo·s de lur amistat / las donas gardan honestat, / e d'aisso fan mout a lauzar

PVaudC 1,117: La natura del velh es d'esser plus avar; / Cant el a menç a viore, a plus paur de mancar; / Li velh d'aiço non li chal tenir vil

1396 ⊂ LÉtPrGH 9,16a: … que sia licita causa a cascun que seria damajat de si deffendre an la man armada… e d'ayso la cort non deya far proces contra tals ni aytals punir

o. en a. loc. adv. 'par là, en faisant cela, ainsi'

GaucFaidM 10,18: Esmendat / e donat / m'a Amors, ben e gien, / per ce·l ren / merces cen, / qu'en aiso ai proat / chi feuneia / es foudatges

PerdC 4,38: E fatz esfortz s'ab ira joi mi do, / quar en aisso·m conort e m'afortis / contra·l dezir en qu'Amors m'a aissis

RefForc ⊂ AppelInedPar 300,27: Si·s conort' e ad orde·s donera, / pois nostre coms no·ill fara ben ni mal, / en aisso pert lo gazaing e·l captal, / car Dieus no vol desleial ermita

Doctr ⊂ RaimCastG 5,11: Pero cel qu'es Salvaire e ples de pietat, / pot major perdon faire que no son mieu peccat. / En aisso ai conort del Rei Celestials, / que d'als non i ei respieg, ni cofort d'esser sals.

BarlH 27,37: E maiorment denant los huels de la pensa aias la temor de dieu e del espaventable iuyzi: en ayso perman per tostemps en la pas de nostre senhor que sia an tu…

BarlH 55,6: Mays la merce de dieu vos es perfieg en dieu, que nom vos cal grans conpanhias far. En ayso annas e non declines a la senestra mas a la drecha, e dieus sera an vos.

SJacA 616: Plagessa a Dieu que entre nos dos / Fosson en un lich, et per son plasir / Autra causa non vodria aver / Ni al monde autre plaser, / En ayso faray bon dever.

p. en a. loc. adv. 'entre‑temps'

Serm ⊂ ArmitSerm 18,38: E d'aizo que N. S. lor dizia e lor parlaua, lor cors lor en ardia…. Ara en aizo il foro uengut al castel, un il anauo.

q. (en) per a., per a. es que loc. adv. 'à cause de cela, pour cette raison, c'est pourquoi'

GarBrunB 571: Rire cant non a luec / torna tost a enuec: / … / Per aiço dic a vos: / qu'en creças a estros / qui sa gardar mesura

JRudP 5‑1,20: Assatz i a portz e camis, / E per aisso no·n sui devis, / Mas tot sia cum a Dieu platz!

BernVentA 29,21: … / era vas lei que·m guerreya / aclis per far so coman. / Per aisso m'afol' e·m destrui

RaimbAurC 59: Ges la plaga non par de fora / mas dinz lo cor m'art et acora, / … / E s'eu per aicho receup mort / vos ez Amors n'aurez lo tort

RaimbAur/GirBorn ⊂ HarveyPPart 3:1064,22: Ja per los fatz / non er lauzatz, / … / Linhaure, s'ieu per aiso veil / ni mon sejorn torn en afan, / sembla que·m dopte de mazan.

RigBarbV 4,19: Ia per so no·m deu mal voler / ma dompna, s'ieu l'am e desir, / ni ia per aiso non m'air

GirBornS 44,73: Per o s'amavatz / Ni·l sen creziatz, / Per pauc de semblan / N'irias doptan! / E per aisso pren / Qui trop no s'albira / Premiers…

RaimJord ⊂ RiegerTr 45,40: quar dona deu az autra far onransa / e per aisso ai·n ieu dig ma semblansa

RaimJordA 13,12: ans es ves mi sos talans ferms e clars, / per qu'en s'amor er tostemps mos pensars; / e per aisso fassa·m metr' en sa carta!

ArnMarJ 20,7: … e de joy suy chantaire, / e fin' amors ensenha l'om a faire, / quez a de mi e de midons poder. / Per aisso dey estar em bon esper, / quar Amors vens e forssa tota gen.

GaucFaidM 53,55: mas non cuich far leialmen romavia / si no m'era vas vos adreichuratz; / sol per aisso degratz voler la patz

PeirolA 19,27: qu'ieu cug e crey qu'ilh no vol qu'ieu dechaya, / e per aisso mia no·m espaven

GuilhAdA 7,17: Et es tant pros c'us reis i for' honratz. / E per aisso mi teing per ereubut / …

RambBuvM 2,29: … cil dont mos cors no·s estrai / me reten per son cavaler, / qui qe n'aia dol ni esglai. / Per aizo·il sui tant benvolenz, / …

CadZ 17,44: … pero tan volria / Gauzir, dona, si·us plazia, / Essems lo joi e l'afan / Qu'ieu en tem, quar o vuelh tan; / Sol per aisso dic foillia

PCardV 50,15: Q'una ves amei, / e per aisso sai / d'amor cossi vai

UcMat₂/Blac ⊂ UcMatR 1,3¹: En Diable, vos es per dar enoi / as homes an e giorn e mes; / e per aiso vengut vos es / a mi de noit sens lum d'estella.

SordB 28,7: … / q'ill meillor faich s'acordon ab joven. / Per aisso preg mon seingnor che breumen / comenz a far rics faitz, s'en prez enten

SordB 43,180: que be pot esser que semblar / non vuell l'ardit d'armas a far, / ni·l larc de mon aver despendre, / e per aizo·m vuell mais atendre / en segre·l be acostumat

SimDor/LanfCig ⊂ HarveyPPart 3:1204,31: e sui dels lur faillimenz doloros, / e per aizo vos dic zo qe·us desplai, / qar diziatz zo q'a dir non s'eschai

GranP 3,8: E si d'aisso m'avenia mais nul dan, / vos per aisso en devetz far deman.

Anon ⊂ KolsenSirv 28,9: Qe·ill mal per re non volon creir' als bos / Ni·ll bon als mals, qar dretz es e razos. / E per aisso creis lo mals e s'enanza

AnonCob₂₆ ⊂ PCardV 92,6: que mot home van per lo mon, / li un paubre li autre ric; / e per aisso ieu ben t'o dic: / que vailha ho ia no valgues, / saber deu hom d'ome qui es

BernPrad ⊂ BernVentA 307,48: Cauzida·us ai per la gensor. / Si per aisso·m voletz aucir, / res no sai a cuy m'en rancur.

AnonPRelL 1502: Vergen, en vos hai fiança, / Per aiço me torn a vos

PCastB 28: E, si no·is fos cortes e plazentiers / Al comenzar, no·l retengra estiers / Ni no saubr' om son pretz ni sa valenza. / Per aizo deu segner de gran tenenza / Amar los sieus e·ls deu gent acuillir

CervR 14,8: … qu'en dos fyls meus pessava / qu'en escolas volion far viatge. / E cil dix mi que trop mal estaria / a las valens donas d'aquest repayre / si per ayço perdia m'alegratge

GuirRiqM 11,23: Que·ls faitz, qu'om fa, valens / No sabon detriar, / … / Per aisso·m suy mogutz

GuirRiqM 27,17: Quar amatz suy per lieys, sol que·m captenha / Vas lieys aissi co fin' amors essenha. / E per aisso dey m'en miels esforssar, / …

JoanCast ⊂ MassóInedBarc 12,11: … / Desfizi totz quantz son de l'hordenança / Dels fals aymans, qu'ayxi·m ve d'agradança. / E per ayço tutg cill qu'am leyaleza / Em d'amor serf, ab aquesta scriptura, / Ajornam cels que vertat ni drextura / Servar no·ls platz…

BoeciS 88: De la iusticia, que grant aig a mandar, / no·t seruii be, no la·m uolguist laisar; / per aizo·m fas e chaitiueza star.

Serm ⊂ ArmitSerm 1,31: lo manenz aiusta l'auer e no sab re a cui. Per aizo diz: thezaurizate uobis thesauros in celo

RazTr ⊂ MarshRaz 147,71: La parladura francescha val mais et es plus avinenz a far romanz… cella de Limozi val mais a chanzos… et per aizo sun en maior autoritat li cantar de la parladura de Limozi

FierB 5075: De las santas relequias fo fayta devizada: / Bel present ne fe Karle per Fransa la lauzada; / A la honor de dieu n'es manta glieyza honrada. / La festa de Sant Lis fo per ayso trobada.

CroisAlbMa 189,48: E car orgolhs vos sobra e·l coratges punhens / … / Per aiso·us es creguda tant granda sobredens / Que pro i aurem que roire nos e vos engalmens.

SÉnimB 1855: car la verges, si cum hom dis, / es al monestier Sanh Danis, / e per aysso, si ho dizias, / per fantauma tengutz serias

NTestLyonW 63,31: Qui no es ab mi, es contra mi; e qui no amassa ab mi, espartz. Emperaisso eu dic a vos…

NTestLyonW 168,47: De oli lo meu cap no oissist; mas aquesta oiss los meus pes d'enguent. Per aisso que dic a tu…

FlamG 6513: … que non sap jugar / ab son amic mais a joc par, / e per aisso tot o gasaina

FlamG 1538: nos li servim quan si bainet, / et en aprop nos si·ns bainem, / e per aiso tan demorem

BrevAmR₂ 5: … / et es senes comensamen, / e ses fi sera eichamen, / e l'Escriptura, per aisso, / l'apela et Alfa et O, / …

BrevAmR₅ 32808: Matremoni Dieus establi / entre gens per multiplicar / e no per luxuriejar, / e per aisso es apelatz / matremonials castetatz.

DoctrAc ⊂ MarshRaz 52,791: Oymay chascus entendenz / Deu saber verayamenz / Qals es l'avinenz parlars / … / E per ayso finiray / Mon Acort con mell sabray

DoctrPuerM 195,32: … et que el per la gran santetat de san Gabriel e de las paraulas non o podia sostenir, et per aisso gitava se en la terra

ÉvNic ⊂ SuchDenkm 4,113: So dis, que reys es de totz nos, / e per aysso liuram lo vos.

BarlH 15,26: Car a mi es veieyre que mot fa greu estar en labor de penitencia, e per ayso en volgra mot trobar via per on gardes amablement los comandamens de dieu

ÉvEnfGG 195,219: E ma vianda es aytals / non la pot veser homs mortals, / e per ayzo non deus pregar / qu'ieu deja el tabernacle intrar

ÉvEnfGG 202,489: virginitat vueyll que val mays. / … / e per aizo ay establit / inz en mon cor que ja marit / non connosca…

GuilhBarraG 4862: son es La Barra veramens / que toles a mosenh Guillem. / Per aysso, senher, vengut em / davant tu…

AlbucE 33,12: Quan en les ronhos endeve dolor per freg o per grossa ventozitat, e per aysso le coyt del malaute es amermat…

SFrancA 0.3,4: per que, si hieu calava las lauzors de lu, paor hay que repres ne seria… Per aysso sos faytz e sas paraulas… me hay pensat que las cuelha e que las aiuste… e per aysso que… ab el trastot aquo engalment no moris ni peris, per ayssso hieu hay pres aquest trebaylh

PassS 1031: E o dizia qu'el destruira / Lo vostre temple si·s volia; / … / E per ayso el deu morir

PrJeanG 271.51: E d'aquella tant soloment vivon, e per aysso non haran ni semenan ni lavoron la terra

SAlex ⊂ SuchDenkm 128,102: … no avian un efan, / que ja apres els senhor fos / de lurs grandas possecios. / E per aysso de lur manjars / fazian gran socorremen / d'almornas…

SGeorgC 151,681: May un autre dieus mut e fol, / Lo cal apelavan Apol, / Colia el e li cieu companyons; / «E per ayso en la mayson / D'enfern penas ses tot conort / Avem sufertat…

SElzC 62,24: … que an aquela bontat… avia plagut aver creaturas a las cals la sua bontat comunicar pogues, e per aysso las avia creadas

SElzC 188,9: … seguen los cosselhs de personas carnals, era necligen a far, e continuamen perlongava, e per ayso era facha fort remesa e en tot be tebea

TrArp₂M 136,37: … si non era las set planetas que van ayssins coma a l'encontre del fermament et atempron son cors… E per ayso non es meravilhas si las planetas van lentamens ni plana

LegAurT 130,15: «Per que entre los autres sanhs majormen yes tu vengutz a luy?» – «… ·l loc ont lo mieu cors jay visitet am devotio, e per aysso ieu so ayssi vengutz a la sua mort»

MystRouergJT 5776: En nos pensan que vos fosetz / Aquel mesongier propheta; / … / He per aiso vos avem fiquat / Sus l'albre de la crotz he clavelat.

LPrivManIC 17,18: … mandam ques a cascun sia leguda causa sos bens mobles o non mobles laissar a cuy volra… E per aysso non sia perjuzizis al dig Espital sobre compositions…

14^e s. ⊂ ManConsLimS 44,22: … l'autreyansa de las gracias… pauc valria als homes et universitat davantditz, si per les justiciers… no era exigida… Per ayso es que·l honrat e discret baron mosenher Peyre Peytavi, senhor en leys… anec personalment ad aquela vila…

1392 ⊂ LÉtPrGH 3,24a: Item, que las causas susdichas e aordenansas de las gentz d'armas e de las monedas avedoyras et tot quant es per ayso aordenat dure e durar deya per tres mes tant solament

1400 ⊂ LettMercD B2,3: … de que nos non en pogut venir a Pisa, mas avem tot descargat aysi, e per ayso vos mandam… aquestas dichas raubas

1400/01 ⊂ ThesSSpG 9,17: … la qual laysset als paures del hospital de Sant Sperit sobre totz bens ·x· gallinas e ·x· sols en pan e ·ᴠ· sols en vin; e per aisso volc esser totz sos bens obligatz al dich hospital davant totz autres

1472 ⊂ LÉtPrGH 33,32b: … si fan pagar per lur patrocini ung blanc per florim, e per aysso fan las clamors plus grandas per aver major patrocini

r. (en) per amor d'a. 'à cause de cela, pour cette raison, c'est pourquoi'

GestaKarS 2474: Ayssi com noble baro avetz respost e per amor d'aisso recebetz ne ades guasardo

GestaKarS 1504: Helias, vos etz de noble linhage e no devetz far res folhament et em per amor d'aysso coman vos la cura de tota la abadia

LHeur ⊂ Pans 1:25,12: Com nostre Seinher es davans Erodes, que Pilatz lo·il ac trames per vezer, car Erodes lo i avia mandat e pregat; e peramor d'aisso Pilaz e Erodes foron amic que si voliant mal.

BrevAmR₂ 383: E quar ve en conoichemen / quascus homs plus tost per ·i· cen / … / per vezer, no fai per auzir, / hieu, tot per amor d'aisso vueilh / a totas gens mostrar az ueilh / …

PseudoTurpP 70,12: quar als mals faitz la venguansa del jutgamen de Dieu es breumen aparelhada, em per amor d'aisso, passatz ·xxx· jorns, a aquest cozi lo mort va una nueh apparesser…

PseudoTurpP 136,13: … els feyro aqui lor lajesa de degestio de cors sobre l'autar de sainh Jacme. E per amor d'aisso, la venguansa de Dieu permeten, alqus d'aissels moriro per decorremen de sanc de la part darreire.

ÉvSJean₂H 15,19: Verament car del mon no etz, mais yeu hay vos elegitz del mon, per amor d'aysso adzira vos lo mon.

SElzC 158,13: Li parens e·ls probdas del jovencel, vezen que sa molher efan ni fruch no podia aver, estimero alcun enpedimen esser en ela; e per amor d'aysso parlero amb alcus metges

SElzC 162,28: E car los parens e·ls amixs carnals avien gran sospicio de lor contenensa, per amor d'ayso ordenero que alcunas femnas mundanals jaguesso en lor cambra

LegAurT 263,22: e per so que hom non dices que el fos tracher, el avia, so dis, mort l'autre quar era crestias e non fasia sacrifici a las ydolas dels Romas. E per amor d'aysso, el persequet fortment totz los crestias que trobava.

LPrivManIC 95,19: Don con l'Espital o li fraire de l'Espital aquellos rius desvion els camps d'aquel Espital, en per amor d'aisso demandan e requeron… que d'aissi enant d'aquel desviament d'aquels rius si deian cessar

LeudSavP 106,29: … cum tropas questios fossan mogudas en la cort dels senhors cossols… per amor d'aysso… firen devant lor apelar…

1420 ⊂ LÉtPrGH 24,26a: Item, quar los ditz tres statz an a far diversas causas… lasquals far et complir et metre a fin et execution per totz los ditz senhors dels tres statz serie trop sumptuos, emperamor d'aysso… an ordenat…

1432 ⊂ LÉtPrGH 27,36a: … et fan pagar peagi als passans… laqual causa es prejudici del dich pais; enperamor d'aysso, supplican a la dicha magnificencia et senhoria que li plassa de prohibir la dicha nova exaccion de peagi…

1437 ⊂ LÉtPrGH 28,6b: … et per so que lo rey aquella somma puesca haver plus prestament, laqual li convendra empruntar de merchans ho autrament, que non si pot far sens grans interesses, emperamor d'aysso… han ordenat…

1442 ⊂ LÉtPrGH 30,10a: et per so car la dita majestat es per si partir d'aquest present pays per annar visitar lo rey de Fransa… supplican en per amor d'aysso a la dita majestat que li plassa de donar ordre et provesion a la garda del dit pays…

1450 B.‑Alpes ⊂ DocMidiM 277,15: … atendent la mort del noble Peyre de Glandeves… al cal lo sobeyran senhor nostre lo rey avia provesit de l'ufici de la baylia d'esta vila a sa vita, emperamor d'ayso… que lo se deya scriure al dich sobeyran nostre senhor…

1451 B.‑Alpes ⊂ DocMidiM 280,19: … actendut que lo dich procurador fiscal pretent lo dich Cureti esser scumergat, coma plus largament se conten en las letras monetorias, enperamor d'ayso es estat ordenat…

1469 ⊂ LÉtPrGH 31,73b: Item semblablament, car moltas vegadas lo nauchier de la ribeyra de Durensa et autres extorquisson de las gens volens passar contra so que lur es rasonablament degut… supplican per amor d'ayso a la dicha senhoria…

1472 ⊂ LÉtPrGH 33,62b: car moltas et diversas vegadas los notaris… fan obligar las personas litigans per lur premi et salari de lur scripturas a las autras cors, et per aquellas los fan compellir… supplican per amor d'aysso humilment a la dicha senhoria…

s. per a. loc. adv. 'or, donc'

NTestLyonW 133,6: Et autra vegada trames n'i autre. Et auciro lo e trops autres: les us batero, les autres auciro. Per aisso encara avia ·i· fil mou car, e trames lo ad els…

NTestLyonW 133,9: E li coutivador dixero entre lor: «Aquest es ereters. Vinetz, aucizam lo…»… e auciro lo e gitero lo fora de la vinha. Per aisso que fara lo senher de la vinha?

NTestLyonW 134,20: … si·l fraire d'alcu es mortz e laissa sa moler e fils no i laissa, prenda lo fraire de lui aquela moller e resuscitara la semensa a so fraire. Per aisso set fraire eran. E·l primers pres moler…

t. per (tot) a. [+ nég.] loc. adv. 'pour autant, malgré (tout) cela'

BernVentA 7,3: Ara no vei luzir solelh, / tan me son escurzit li rai; / e ges per aisso no·m esmai, / c'una clardatz me solelha / d'amor…

RigBarbV 4,5: … / be degra haver temench' e paors / de faillir ne dir cho qe no foss gen. / Mais ieu per aicho de re non m'esmai

FolqMarsSq 9,46: … no·m dara so qu'eu l'ai quis / tan longamen; / e jes per aisso no m'alen / anz dobl' ades mos pessamenz

JordBon ⊂ AppelInedPar 175,14: ni so qu'ieu tenc no cug tener; / e ges per aisso no·m biays / ni de totas no·m desesper

PUis ⊂ AudTrUis 25,7: Qe s'ela·us det s'amor nesciamen, / Pois la·us estrais aconsillaidamen, / Ges per aicho no·ill deu esser blasmat

BertrBorn₂B 2,22: Ja son set an q'ieu mis mon cor en gatge / … / si qes anc pueis no·n agui mas l'enveia; / e·l dezirerz m'en fes far homenatge / a leis qi·l ten e son poder assis, / ni per aizo no·m lo rendet, anz dis / q'il lo tenra…

GuirCalE 4,3: Si tot l'aura s'es amara, / Don s'esclarzisson li branc, / Ges per aisso no·m estanc / D'un vers far en bella rima

GuiUis ⊂ AudTrUis 2,37: Per mi·us o dic que vos lauzav' antan / Qand era·l digz vertadiers e·l faitz bos. / Ges per aisso no·m devetz dir q'ieu men / Sitot eras non vos tenc per valen

CadZ 12,25: Q'ieu ai auzit mal dire d'En Blacatz, / … / E del marques de cui fo Monferratz, / Que per aisso non semblet nuills iratz

LanfCigB 24,15: E si solatz es faiditz pels maiors / … / Ges per aisso de chan no·m laissarai

AnonPRelL 2840: Que·l mal qu'ai faiç, ai ades conegut / Ne per aiço no m'en sui remançut

RazTr ⊂ MarshRaz 24,466: E crei ben qe sia terra on corron aitals paraolas per la natura de la terra, et ges per tot aiso non deu dir sas paraulas en biais ni mal dichas neguns hom qe s'entenda ni sotilezza aia en se.

Rons ⊂ GouirLRol 1768: e contet nos mortz son li ·xɪɪ· bier. / E per aysso non devem dol menier, / car per dol far non vey ren gazanhier

JaufreBre 747: Ni anc, sitot ben s'escurzi, / No laisset per aiço d'anar, / Car ades se cuia tarjar.

VidaRaimbVaq ⊂ VidasBS 452,27: Et aquistet grant honor et gran manentia. Mas per tot aiso non oblidava la soa tristessa

FlamG 4458: Se dis que plans a ton ai las, / ja per aiso nom proaras / que t'ame ni que·t voill' amar

BrevAmR₃ 13283: don si tot hom per pauprieira / de bes temporals de donar / almornas se pot excuzar, / e de dejunis atretal / per frevoleza corporal, / per tot aisso d'oracio / non a jes excuzacio; / quar neis cell qui no pot parlar / en son coratge pot orar

SHonSRH 3422: c'an elegit breumentz ambe llur compaynia / Sevi per arcivesque, qu'es caps de l'eregia. / Per ayzo non es jens Honoratz esperdutz. / En l'islla de Llerins am sas jentz s'es redutz

LeysAm₂A 2613: Si be variar la maniera / Hom pot de la cobla derriera, / O la meytat o qaych, pero / Lo compas no fug per aysso

SElzC 92,18: E jassiaysso que motas autras personas… parlesso motas cauzas contra lui… contra alcu per aysso no portec rancor

SElzC 112,5: Si frayre Johan Jolia, mon coffessor, e madona Garcens… venien a mi e·m dizien aytals paraulas… hieu te dic que per ayso non me deviaria en un ponh d'aquesta fe…

SElzC 164,27: Et jassiaysso que per alcus grans homes fos enduch que alcus dels rebelles punis o los aucizes am glazi o los pendes, ni per ayso ni per autras enjurias… a negu no volc far mal

LegAurT 255,4: Et adonc pres ganre d'antas e de vilanias, quar alcus l'escupian desobres, e·ls autres gitavo li fangua. Et el per aysso no·s layssava de predicar contra lor.

LegAurT 316,28: E cum los parens del genre si pecesso que·l foc fos pauc, els hi van gitar dos tans de lenlha, e per tot aysso ela no sufri negun mal.

u. sobre tot a. loc. adv. 'qui plus est'

Serm ⊂ ArmitSerm 18,22: … cossi l'au tradit nostras podestat, e cossi l'au mort… Et a oi tres dias que aiso fo fait. E sobre tot aiso», dissero il, «s'esleuero nostras femenas oi mati, et aneron s'en al monument… mas del seu cors non trobero ies.»

1260 Bigorre ⊂ TGascL 33,25: … aqued, qui ag fare, que mais no tengos laug de iurad, e qu'en pagas ·x· florins de Morlaas, e que mais no fos crezud de nulh testimoniadge que portas: e sober tot aiso, que exis ·ɪ· an e ·ɪ· die fores los padoenz de Banheres

C. sert de base à différents types d'explicitation

a. '[annonçant un énoncé indépendant, un discours direct, une énumération qui suit] ceci, cela'

PAlvF 19,51: D'aiso cerai plaideiaire: / qui·n amor a son esper / no·s deuria triguar gaire

PonsGardaF 8,31: En aisso fai Amors gran vilania: / menhs fai de be a sselh que mais s'i fia.

GaucFaidM 23,31: D'aisso trac guiren q'ieu dic ver: / son bel ris e son gen cors gai, / l'adreich parlar e·l ric saber / e·l dolç esgart…

BertrBornG 1,45: Rassa, aisso voill que vos plassa: / Rics hom que de guerra no·s lassa, / … / Val mais que ribieira ni cassa

BertrBornG 18,37: C'ab aisso·m conort / E·m teing a deport / Assaut e tornei, / Donar e dompnei.

Anon ⊂ HarveyPPart 3:1288,11: pero d'aisso·us metrai en dreita via: / leis q'a·l jelos podez antz gazainhar, / qar ab gelos non pot donna durar / …

BertZorziL 9,50: Qu'ieu sai aisso, on qu'ieu sia, / Bella dompna, dieu cuich vezer, / Quand lo vostre gen cors remir

GuirRiqL 9,344: aital a dig a me / que hom l'a dig aiso: / aital vos fa aquo / …

EnrRod/GuilhMur ⊂ HarveyPPart 1:310,10: mas aiso entendatz: / l'un es pus ricx assatz / de leys…

GirRoussH 5028: Aiso fo en estat, el mes d'abri; / Soz Mont Ameli foren li enemi; / … / A tans bons cavaler lo jorn feni

GirRoussHo 5874: E dijatz lhi aiso per gran dolsor: / Torn nos en sa fiansa e en sa amor.

DaurelL 990: Aiso ditz el: «Cautieu, malayratz, / …

FierB 1544: Ayso dis el: «Baptisma, tan vos avia amat.»

ReglSBen ⊂ Pans 1:14,6: Dis per aqui meteus mais la escriptura ayso: Qui a aurelhas d'auzir, auja…

ReglSBen ⊂ Pans 1:14,8: e dis aysso: Venes, mieu filh, auzes mi…

CroisAlbMa 181,35: … «Senher, aiso crezatz: / Be·m ditz totz mos coratges e es ma volontatz / Que totz temps fassa e diga aiso que vos vulhatz

GestaKarS 1695: E·l rey de Terragona disx aysso: «Son diables vius…

NTestLyonW 151,12: Et aisso es a vos signes: E trobaretz ·i· efant de draps evolopat e pausat el prisepi.

NTestLyonW 183,18: Aisso farei: Destrozirei mos graners e farei los majors

SMargM 885: Mot es ayso grans merravilha: / som payre a vencut la filha!

BrevAmR₃ 16474: E sanhs Augustis ditz aisso: / Dieus el cel lia tot aquo / que·l papa justamen lia

BrevAmR₄ 16886: E devetz saber qu'aisso son / las abuzios d'aquest mon: / reis negligens que non cura / o no vol tener drechura, / rics hom almornas no fazens, / …

BrevAmR₅ 28430: Aisso fai mout bon aprendre: / negus doncz ta fols no sia / que d'aquest' amor maldia

ÉvNic ⊂ SuchDenkm 15,510: Aras digas, senher Pilat, / de sol aysso la veritat, / si alcus homs per ren dizia / de Sezar alcuna folia, / non es dignes doncs de morir?

SHonSRH 4936: Mays d'ayço fetz cortesia grant: / a Dieu volc comandar lo sant.

ÉvEnfGG 218,1033: e dison ben aperceuput [var. e diyseron ayso ab son]: / «Beneset sia lo nom de Dieu

SGeorgC 254,271: Ayso diy le sant cavalier: / «A Dieu sias, rey…

NobLeyçD 425: Ma aiço devon far aquilh que son pastor: / Predicar deon lo poble e istar en oracion

RecAuch ⊂ CorrRecMéd 233,29: A femnas que am grancop de malautias secretas, aysso [so]n medessinas proadas. Si la femna a perdudas sas flors, prenetz una erba…

LegAurT 287,12: Aysso dis lo Senhor: ayssi coma vosautres es totz sanatz…

RecChant ⊂ CorrRecMéd 356,28: Si as li huelh detorn negre ne blau / aysso ti gueyra e suau: / mescla ennsens an fel…

MystSMartG 287: … / Eysso vous laysso per testament: / De bens mondans yo non ay gys, / Ama Dyou principaloment.

MystSPonsG 2153: Eyso nos rend eyssi confus: / L'on vous preo per vostre ben, / Et dise que n'en fare ren!

MystSPPaulG 2531: Car eyso es la verita: / Degun ben irremunera, / Ne ausy dengun mal impuny

MystSPPaulG 4548: Sapios eysso, segnour Neron, / Non soloment de ton canton / Ay congrega de chyvaliers, / Mas per tout lo mont…

MystSAntG 1182: Eyso narant per bello rason: / La feo que s'aprocho dal boyson / Non hi layso elo de la lano?

1270/71 ⊂ CConsMontfL L100: Aisso devem a la vila: P. Chalchats 205 s. G. de la Porta 205 s.…

LJFazyM 1447: Item, eyso m'a presta mon oncle Johuan de Ramo: trento florins, per conprar l'ostal de Bonafos.

b. '[annonçant une subordonnée, une phrase infinitive qui suit] ceci, cela, ce fait'

MarcGHP 16,1: D'aiso laus Dieu / e Saint Andreu: / c'om non es de maior albir / qu'ieu soi…

BernVentA 5,32: Doncs sabon tuih c'aisso vers es / c'aicestas son las plus valens

BernVentA 33,5: c'aisso es mos melhers mesters, / que tostems ai joi volunters

RaimbAur/GirBorn ⊂ HarveyPPart 3:1064,4: Aiso·m diguaz: / si tan prezatz / so que vas totz es cominal

PRogN 8,43: D'aisso vuoill qe·m digatz lo ver, / s'auretz nom drutz o moilleratz, / o per cal seretz apellatz, / o si·ls volretz ams retener

ArnGuilh ⊂ SansTDid 4,495: E ies aiso no·s sela / qu'el mon non a donzela / ni dona ni pieusela / tan bona ni tan bela, / …

ArnGuilh ⊂ SansTDid 2,9: Aiso fo en cetembre, / que res no y desmenbre, / c'a dos mieus donzelos / fis penre dos falcos

BernMartiB 5,7: Aisso non creyrey ieu ges / que lunhs vers de leujairia, / don creys peccatz e follia, / per dreg nom entier agues

GirBornS 30,89: Amiga, d'aiso·m sove / C'anc, depus que·m fis contals / No m'avenc pois tan grans mals.

GuilhBergR₂ 7,30: L'arcivesque pregarai de Terragona / e no·l tenrai per leial s'aisso no·m dona: / q'el lo toilla del porpal e que·l depona, / ·l mescrezen, / qez homes fot en dormen

ArnMarJ 13,21: En aisso·s pliu e·s fia, / que mais no·s cambia / de vos mos pensatz

GuilhCabC 4,38: c'aisso, sapchatz, mou de gentil natura / c'om renda·l mal segon la forfaitura / e ben per ben…

RaimMirT 38,9: Q'a Graignolet auzi comtar / Aisso, q'es greu a retraire, / C'us cavalliers venc dompnejar / Ab la moiller d'En Castelnou: / …

BeatDia ⊂ RiegerTr 35,8: D'aisso·m conort car anc non fi faillenssa, / Amics, vas vos…

AimPegSC 30,4: Mas lo gran dan oblid' om pels majors, / Qu'aisso es dans que no·s pot esmendar, / Que·l melher coms del mon e·lh mielhs apres – / … / Mortz es…

PonsCapdN 12,9: Aiso sai eu qu'es danz e desonors, / Qui non socor los desapoderatz

PonsOrtT 1,55: aisso sai be qu'es grans foudatz / que yeu meta tot mo martir / en lieys, e sia enganatz

AlbSist/Monge ⊂ HarveyPPart 1:100,8: Aiso·us sai dir, N'Albert, senes faillensa, / qual valon mais ni don mueu mais de bes

FalqRom/NicTur ⊂ FalqRomAG 11,5: d'aizo no vos podetz esdire / qe l'ausberc e·l bran redolen / rendes ses colp ad un serven

RaimVidF 1,570: Sobr' aiso fon fag man sermo / per lo mon, e man proamen: / cossi dechay vils faitz fazen.

AimBelP 14,16: mas d'aiso ai plivensa, / que anc Ergueils no·s mes / en tan franc luec, so·m pes

PCardV 43,2: Cals aventura / es aisso d'aquest mon, / qe la dreitura / no·i troba ga ni pon

LanfCigB 22,56: Malvatz baron, cuidatz c'aiso s'eschaia / Que Dieus vos vaill' e vos non l'aiudes?

BertrAlS 7,41: Don d'aisso m'alegr' e·m demor, / E n'ai gran plazer e mon cor, / Qe Dius non gic a venjar ben ni mal

BertrCarbR 9,13: c'aysso tanh, qui fay companhia, / que·l pros e·l dans essems lur sia

GuilhAutpP 2,58: mas d'aisso·us conort – / que d'amic seretz segura

FolqLunT₂ 2,25: Mais d'aisso·m fan meravilhar / … / cum no·l meto en tenezo / de l'emperi, selh a cuy tanheria

AtMonsC 2,883: aiso tengr' ieu per bo / qui conogues sazo

BremRascG 17: A sol aizo par qe volpilla es / amors: car antz non conqes / leis q'es tan fortz qe non la·l cal temer.

BernAurP 4,19: Aisso·n volgra, ses mal entendemen, / ab ma dona jogar en sa maizo / un juec d'escacx…

GuilhOl ⊂ SchultzStud 2¹²,5: Aiso me par de gran fereza / c'om ab esfors cay' en paureza, / e d'aiso la mi don maior / c'om ses esfors viv' ab honor.

ÉvSJeanW 13,28: E eizo negus non o saub deuz seenz, contra que lo·ill diiss.

ÉvSJeanW 15,12: Aizo es lo meus comandamens: que vos amez l'us l'autre, aisi cum eu vos amei.

CortAmB 213: Bon' Esperansa ditz c'aison / non cal tot prezar un boton / qant el se desditz ne s'orguella, / q'adoncs se descausa e despuella.

Rons ⊂ GouirLRol 1755: – Per ma fe, dis Karle, aysso non si deu fier / A menar joya cel que·l cor non ha clier.»

JaufreB 3747: Ben sun fola car aiso dic / Q'eu d'aqest fasa mun amic, / C'anc mais nu·l vi ni sai dun sia

DonPrM 258: Et aicho es generals regla que la terza persona del plural se dobla per toz verbes e per totz tems, que pot fenir o in ‑en o in ‑on.

NovHer ⊂ RickettsContr 91,506: Di me, de cal escola as tu aiso avut / que l'esperit del home, cant a lo cors perdut, / se meta en buou o en aze…

GestaKarS 2360: Mais empero aisso vos acosselhan que devais la part nostra combatatz la vila e penretz la

NTestLyonW 235,30: Quar aisso es meravilha que vos no sabetz don sia…

NTestLyonW 318,14: Mais eu cofessi aisso a tu que segon la secta que es dita eregia, aissi servic a Deu, lo meu paire

FlamG 17: mais aisso·m par causa trop brava / si Flamencha deven Esclava

BrevAmR₄ 17394: quar aisso es lurs cossiriers / quo puescon haver pro deniers / de la paubra sotzmeza gen

BrevAmR₄ 21259: e·l filhs que de te naichera / er nomnatz de Dieu verais filhs. / E ges d'aisso no·t meravilhs, / si·s fai per vertut divina

BarlH 12,15: Iozaphas li demandet mantas demandas… Mays d'ayso li demandet maiormens con podia hom resuscitar apres la mort.

ÉvEnfGG 223,1168: Ayço non cre que homs vis hanc / que verges portessa enfant

TrGéomE 24: Mas premier me cove tractar / Ayso com cove a gitar. / Qui geumancïa gitara, / …

EstherNM 333: E el n'auria d'aiso gran tort / Se sa molher lh'avia front

SAgnJ 427: Aizo vos a mestier qe sol un dieu cresas

PassS 145: Mas ayso no podem saber / Com ve ne qui l'a fayt vezer

LeysAm₂A 843: Aysso pero cascus entenda / Que si per s hom zeda pauza / Que jes non es estranya cauza

ElucK 292,17: En lor dispozicio han diversitat… Empero en aysso han conveniensa que totz han dos pes…

SAlex ⊂ SuchDenkm 151,958: Mas aysso trauca tot mon cors, / e·l me partis dins e defors, / car de tos sers fust tan sofrens

SElzC 174,28: Davan totas cauzas en ayso metian lor estudi que·s gardesso de far obras en que Dieus pogues esser offendut

PVaudC 4,56: … per mi requero ayço, / Que en gracia sia ma vita denant tu, Alpha e O

PVaudC 5,45: Ayczo vol dire Iob que, qui non volre far / Ayci la penitencia que tant poc po durar, / Las penas de l'enfern li covenre suffrir

TrArp₂M 161,17: Item, nota ben ayso, atermenador, que quant los auÿras ni los entorogaras los sabedos non sien pas totz ensemps, mas aus los ·1· apres l'autre

ÉvNic₃T 94c,4: so·m dona a veyaire que aisso non ve ges de bona part que Jhesu Crist vulhatz aucire

ÉvNic₃T 125c,8: Aysso es be proat que Jhesus s'en es pujat el cel.

LegAurT 76,12: re non teme los tieus turmens, mas solamen temi aysso molt ieu, que tu te fenges que mi ajas merce

LegAurT 156,24: Senher, sanh Felis, que pot aysso esser que li mieu dieu tantost coma vos vezo, se·n fujo?

MystRouergJT 669: He que poyra aiso estre / Quar ajornat an mon filh / A comparer personalmen / Per davant los jutges de la Ley de Natura?

MystRouergJT₂ 85: Helas! que pot aiso estre / Que ieu sia ara de presen / Tant alegre de mantenen?

MystSPPaulG 3896: Vous semblo eysso chauso petito / Tant vilment murir lo Segnour?

MystSPPaulG 5601: Jamays eysso non ay apres / Qu'apres la mort, l'on fousso vist.

MystSAntG 873: Eyso sabes comunalment: / Quod jejunus venter / Non audit verba libenter.

MystSAntG 1309: Y eso vos fauc asaber: / Que, si Dio non hi prengues plaser, / Al [pour el] non ho agro pas ordena

1114‥ ⊂ CartBigRC 7,33: Ayso iureron ·ᴄ· homes de Baredge al compte que aysi ac tengossen ia sempre com scriut es…

1157 Rouergue ⊂ ChartPrB 78,19: Mos pero aizo sia conogut que nostras leidas et li pezatgue remano comunal.

1401 ⊂ LÉtPrGH 22,7a: et ayso comandara al thesaurier… que los ditz ᴠɪɪ grosses per fuec non convertira en autres uses

c. ja sia a. que, ja sia a. com [+ subj. ou ind.] loc. conj. 'même si, quoique'

BertrCarbR 1¹,7: S'us fols ditz be, no·l deu hom mensprezar, / que·l profieg es d'aquel que·l sap gardar; / jasiaiso que al fol pro no·n tenha, / bon es d'auzir, ab c'om lo be·n retenha

PRoca ⊂ JeanrJoies 43,20: Al temps antic tota la gen humana / Fec la gran tor, per molt bel' ordenansa, / E jasiaysso que fossan gen pagana

Préc ⊂ ArmitSerm 6¹,22: La otena [c.à‑d. chausa que falsa penedensa], quant om no si repent d'alcun pechat mortal per alcuna chausa que om n'a agut de son plaser, iacia aiso que om s'en uola be gardar d'aqui en auan que om no y torne.

GestaKarS 2014: Et aquestas paraulas ausic Karles, ja sia aysso qu'els no so cujesson e que elh entendes en als [var. ja sia aisso que elhs no·s pessavo ges que elh ho agues entendut].

GestaKarS 1405: E foron d'un acort totz ·ᴠɪɪ· que laysxessen lo monestier… E feron o, ja sia aysso que a l'abat et als morgues… fo greus lo lor departiment.

GestaKarS 660: e ja si' aysso qu'els sian trops, lor poder es paux

NTestLyonW 218,2: Adoncas depuis que Jhesu conoc quar li fariseus auziro que Jhesu fa plusors decipols e bateja que Joan – ja sia aisso [que] Jhesu no batejes, mas li decipol de lui – laissec Judea

NTestLyonW 302,27: … cercar Deu, si per aventura tracho o trobo lui, ja si' aisso que no sia lunh da u quec de nos

EsposK 534: E seray garda del effant / Ja sia ayso que tracha affant.

LibDivAmR 116v: plus largamen pendras l'aiga de la mar que dels rius o de las fons, jasia aisso que pro n'aia a tos obs en la font o el riu

LVVertR 1388,43: Mas atressi la voluntat que desira et ensaga d'aver autruy honor… jasia ayso que no o meta en fayt… es peccat mortal.

BrevAmR₄ 19294: quar se [c.‑à‑d. soi‑même] tota creatura / ama per lei de natura, / jasiaisso que·ilh peccador, / quant offendo lo creator, / d'azirar se fasso senhal

BrevAmR₄ 19538: Son paire doncs, senes dubtar, / deu quex mais que son filh amar / … / jasiaisso que semble fals, / quar affectios naturals / es majers de pair' az efan

LSid ⊂ Rn 3:578b: Jacia aisso que no lh'o diguo

LSidM 685: tu deves far lo comandament de ton creator et autre non, iaysi·ayso que totz le segles periges

SHonSRH 3304: plus humils si rent aras no fasia enant, / ja ssia ayzo que fos prelatz de gran noblesa

SDoucG 4v: e desus illi portava vestirs bels e paratz, jassiaisso que draps de lur propria color amava e portava

SDoucG 27r: Car, jassiaisso qu'illi fos simpla femena e ses letras, a las sobeiranas autezas de contemplacion la levet Nostre Seinnhers.

SDoucG 30v: … en sentia apres, motas ves, gran dolor e gran afligiment, jassiaisso qu'illi non s'en plaisses

PseudoTurpP 65,5: Las ciotatz e las majors vilas las quals adonc Karle aqueri en Galicia so aissi vulgarmen apeladas: Visumia, Lametum… Compostella, jaciaisso que adonc fos pauca.

PseudoTurpP E enquera per aquesta art los escoltivadors, jaciaiso que no sapio aquesta sciensa, deviso e laoro las terras…

SFrancA 0.3,4: Per aysso sos faytz e sas paraulas… me hay pensat que las cuelha e que las aiuste, iassiaysso que no puesca tot

SFrancMirA 1.5,13: Car, iasiaysso que no aguessen esperansa de la sua cura, fasian empero en el so que podian.

MervIrlHR 242,5: Aqui ha mainhtas abelhas, jaciaisso que Solinus e Horosius… ayan ditz que en Hibernia no ha serpens… ni hi ha neguna abelha.

LeysAmG 2:82,32: Ayssi cum vezetz qu'om apela le nominatiu cas, jaciaysso cum propriamen no sia ditz cas, quar le nominatiu no cay ni·s desshen dels autres cazes

LeysAmG 1:344,28: Diferensa pot hom pero vezer entre tenso e partimen… jaciaysso que soen pauza hom partimen per tenso, e tenso per partimen, et aysso per abuzio.

PrJeanG 217: Loqual fluvi es an gran multitut de peyras preciossas, loqual va a la mar arenoza ja si' aysso que aquella mar sia deffalhent d'aygua.

SElzC 88,15: e jassiayso que per motz fos enduch que prezes vengansa de sos aversaris, nulhtemps vengansa non pres

SElzC 142,28: E cant el la venia, jassiaysso que a tart, la verges Dalphina mot s'en alegrava

TrArp₂M 146,7: Enpero vertat es que jasiaiso… que… aguesan plantat aquelos termes per licencia propriamens donada…

TrArp₂M 195,25: doncs tu, atermenador, que ies ·1· home laic, jasiayso que sies sotil en aquesta siensa…

LegAurT 56,10: quar sposa fonc de Jozeph, jacia aysso que nulh temps am luy paria non hac de son cors

LegAurT 363,7: E jasia aysso que aquest rompa totz los ferres, ja non cre que intre sotz terra.

1252 Olliergues ⊂ CoutAuvP 36,55: e si o fazia pel dan de la vila, contra l'uzatge seria, ja sia ayso que d'autrament sia dyt de sus

LPrivManIC 123,15: … ratifiquet e confermet… totas e unas cascunas libertatz… ja sia aisso que s'atrobessan las cauzas sobre dichas en alcunas cauzas entrerompudas…

InvConsM 122: … que de las cauzas que se vendon e Monpeslier, jassia aysso que las mercadarias sian en autre loc, devon pagar leuda a Monpeslier

1346–48 ⊂ CConsMontfL₃ 8.232: … per saber en lodit M^e Johan si venria a Clarmon per aqueus que eront as prezicadors, jasia aisso que ilh s'en fosont salhit…

1346–48 ⊂ CConsMontfL₃ 8.331: Item lo dit jorn paiemes al dit servent per eschivar paraulas e riota, jaciaisso que no lhi fosam tengut, xʟ s.

14^e s. ⊂ ManConsLimS 102,18: … que degu jassia aysso que pres encarcerat aia estat, et empero ignoscens… sia trobatz… a pagar le geolage… en deguna manieyra no ssia tengutz

14^e s. ⊂ ManConsLimS 103,21: … totas aquelas causas… juret publicament e manifesta servar e gardar e non corrumpablament per totz temps far observar, jasia ayso que a nos davant aia fayt sagrament

CConsAlbiV 138: … e per far e per ordenar las autras letras lasquals lhi foro rompudas ɪɪ vetz quant foro passadas per cosselh, jasiaisso que per alcus dels senhors del cosselh… nos las volc passar

CConsAlbiV 293: … ab los cofimens que aviam aguts al arsiavesque d'Aug, que non eron pagat, jasiaaisso que fossem enpausats lo dia que·ls aguem…

1360/61 ⊂ CConsAlbiV₂ 1:21,31: … car no podiam aver aguda la exequtoria d'aquo ni la forma d'aquela am que ne fezessem far ɪ^a autra, jasia aisso que… aguessem… am lo viguier a procezir sobre la appellacio…

1377/78 ⊂ CConsAlbiV₂ 1:285,27: … en Domenge de Monnac e·n Esteve Baile, cossols de l'an ʟxxᴠɪɪ, per lor e per lors companhos cossols del dig an, jasia aisso que siau abscens, redero aquest libre de comtes…

1380/81 ⊂ CConsAlbiV₂ 1:292,24: … montec lo dig ayral xɪɪ lbr. lasquals se defalquero de la soma desus, jasia aisso que R. Vidal non bailec mas xɪ lbr.…

1393 ⊂ LÉtPrGH 4,66a: … loqual Juan de Tolosa a pres a sa man lo castel de Castelvert… e non vol restituyr ni vuydar, jasi' ayso que en sia agut somost e requist…

1394 ⊂ LÉtPrGH 5,24b: … sinon que aytal poguessan ligitimamens proar que, jaci' aysso que ellos fossan vengutz quere sal, per just empediment o mandament en contrari, non aurian cargat ni aportat sal

1408 ⊂ Pans 2:116,11: Item amenat en la preson, fon li enpausat dessus que el era spia… gessi' aysso que el sia bon scudier de bona natura de non e d'armas

1429 ⊂ LÉtPrGH 26,29a: … jasia ayso que el fos digne de mays, li donan e an ordenat li esser donat… la soma de dos milia florins

1432 ⊂ LÉtPrGH 27,38b: … per tolre alcun abus que fan los notaris et exaccion non deguda, que… si fan pagar dels instrumens, ja sia aysso que la nota sia pagada

1437 ⊂ LÉtPrGH 28,41b: Item, con lo sie causa que los notaris de las cors de las appellations fassan pagar a las partidas certas ratas per las vesions de las actas… yassi' aysso que los ditz notaris de las appellations non aian ren trebalhat…

1442 ⊂ LÉtPrGH 30,15b: et car per lonc cors de temps als possesens, jasi' aysso que sensa titol possesiscan, drech sie acquisit plenariament…

1469 ⊂ LÉtPrGH 31,14b: … consentir benignament et misericordiosament remission general… de totas latas contumacias, penas falhidas… jassy' ayso que exequcion en fossa facha et non sortida a plen son effech, et aquellas mandar cancellar et abolir en cartularis…

1472 ⊂ LÉtPrGH 33,39b: … cascum dels senhors, jasia aysso que aia mens que l'autre, puesca metre en lo dich terrador tos sos avers…

1473 ⊂ LÉtPrGH 36,16b: … consentir remission general… de totas latas contumacias, penas falhidas… jasia aysso que exequcion en fossa facha e non sortida a plen son effiech, e aquellas mandar cancellar e abolir en cartularis…

1476 ⊂ DocMillau₂A 809: … vist la faysso de la tor granda que era descuberta et en gran perilh, jassaysso que la acsem cuberta de postam…

d. ad a. (…) que [+ subj.] loc. conj. 'pour que, afin que'

RaimVidF 1,468: Ad aiso fon pretz establitz / c'om guerrejes, e so fortmens

NTestLyonW 254,37: Eu en aisso nasquei e az aisso vengui el mon, que eu done testimoni a la veritatz.

NTestLyonW 321,16: quar az aisso aparegui a tu que establissa tu testimoni…

AlbucE 152,27: lahoras la significacio de lu es eyssiment de urina de aquela e prohibicio de lu ad aysso que·l loc am medicina sia consolidat

SElzC 64,14: E de la sagrada verges Maria sentia aqui tans misteris e obras no explicablas, las quals Dieus avia obrat en ela ad ayso que ela fos sa Mayre…

e. ab a. que [+ subj.] loc. conj. 'pourvu que'

1253 Sauveterre ⊂ TGascL 51,13: … en tal maneyra que nos seguiam e compliam la uostra uoluntad en totes causes… ab ayço que uos nos fazadz dar rende…

1432 ⊂ Pans 2:149,32: … losdichs misser Jorge et Frances confessan aytals instrumentz et contractes esser de la dicha compania ambe aysso que en losdichs instrumens fassa mension que l'argent sia pagat…

f. d'a. (…) que, d'a. (…) car, en a. (…) (en) que, en a. (…) car [+ ind. ou subj.] loc. conj. 'par le fait que, en… [gérondif], parce que'

BernVentA 22,57: Mas d'aisso fai trop que vilana / ma dona, qar aissi·m soana

BernVentA 43,33: D'aisso·s fa be femna parer / ma domna, per que·lh o retrai, / car no vol so c'om deu voler, / e so c'om li deveda, fai.

GirBornS 42,51: Mas en aiso·m son conortatz / C'us messatgiers ben esseignjatz / M'a dig q'una·m saluda

RaimJordA 4,30: Mas en aisso m'asegur / … / que mais mi / no vol ni enten / amic…

ArnMarJ 15,27: mas en aisso·m conort e m'afortis, / que paratges es vas Amor aclis

GaucFaidM 32,46: En aisso fan no‑sen / li drut, mon escien, / … / c'ades on mais auran / d'amor, mieils prejaran / sai e lai chascun dia

RaimMirT 10,28: D'aisso·m tenh per enrequitz / Quar la belh' en cuj m'enten / Conoys qui·lh ditz ver o·lh men

RaimMirT 42,31: Que de lui dizon siei vezi / Q'en aisso es desconoissens, / Qe per amor de na Sanssa / Estai, c'aillors no·is bobanssa

RaimMirT 21,21: Et en aiso tem n'esser encolpatz / Que·l tortz sieus sembla vertatz, / C'als sieus bels digz lo mieus dregz par niens

MongeMontR 2,34: Quar d'aisso an donas trop mal mestier, / e plus selha qu'a ric pretz e valen, / que, si l'amatz per plan acordamen, / … / amara vos ab fin cor et entier; / e, s'es forsatz per fin'amor coral, / … / aqui meteys se partira de vos

ComteRod/UcSCirc ⊂ HarveyPPart 1:43,28: N'Ugo, trop mal me conseillatz / d'aisso, segon mon escien, / car dizetz qe·ls precs mi deffen / per mon mal…

GuilhMontR 7,15: D'aisso fan dompnas a blasmar / quar joys se pert e pretz ten via

BertrCarbR 68¹,1: En aiso vey qu'es bona pauretatz / car mostr' a sert qui ama coralmens

AtMonsC 5,155: … et al dans / que nostri senhor fan / per lur gran cobeitat. / Mas d'aiso dic pecat, / car tot lor tort lur do

BremRascG 45: Q'en aisso·m par qe·m malme / amors, e fai gran fallenza / … / car en totz temps sol un be / no·m vol donar…

PLun ⊂ SansTDid 5,174: car sapchas ques autre guovern / le fay l'estieu, / en aisho c'un pauc plus a brieu / l'abeuraras

ÉvSJeanW 15,8: En aiso es clarifijat lo meus Paer que vos portet mout fruith e que sias fait mei disciple.

CroisAlbMa 98,20: Mas d'aiso feiron els a lors obs gran folia, / Car raubavan lo camp entro a la fenia

NTestLyonW 269,30: e dona als teus sirventz parlar la tua paraula ab tota fizansa, en aisso que estendas la tua ma a las sanetatz e signas e meravilhas esser faitas per lo nom del teu sanh fil Jhesu

PlViergeM 721: Tan grans mals era com podia, / Mais en aisso se atemprava, / Car cert ressorger l'esperava.

FlamG 1405: Mais d'aiso·l fes Dieus honor gran / car non amet ni hac enfan

BrevAmR₅ 28292: Mout i feiron doncs gran peccat, / gran orguelh e gran malvestat / en aisso li dig trobador, / quar anc dicheron mal d'amor.

DoctrAc ⊂ MarshRaz 49,670: Ben say q'hai gran ardimen dich / D'ayso qu'ieu hai contradich / Lo dich q'aytan bon trobador / Han dich…

VisOyngtZ 182: E podetz ho conoysser en aysso quar a totz los angels… ha donada clartat e resplandor mager ces nombre que no ha lo solelh.

LeysAm₂A 4963: Per enbasis es sostenguda, / So es per digressio bona; / L'exemplis dessus nos ho dona, / En ayso que dits amors es

LibScintW 19E,3: En aisso apparec li charitaz de deu e nos car el liuret s'arma per nos

LegAurT 82,1: La tersa: la soa meravilhosa clementia, que demostra en aysso en que luy estan el fach et en la voluntat de persegre, lo convertit

LegAurT 82,13: Paul en ayssi avia ·iij· vicis… lo segon, erguelh, que·s demostra en aysso e que dis que menassas spirava

LegAurT 286,8: e venset lo saviamen en aysso que l'art del demoni es escarnida per l'art de Jesu Christ

g. en a.… que [+ subj.] loc. conj. 'pour que'

NTestLyonW 254,37: Eu en aisso nasquei e az aiso vengui el mon, que eu done testimoni a la veritatz.

h. (en) per a. (…) car, que [+ ind. ou subj.] loc. conj. 'pour la raison que, parce que'

MarcGHP 7,11: Amor no vueill ni dezir, / tan sap d'engan ab mentir; / per aiso vos ho vueill dir / c'anc d'amor no·m puec jauzir.

RigBarbV 9,25: E per aisso voill sofrir las dolors, / que per soffrir son main ric ioi donat

RaimJordA 8,21: Per aisso·m vauc de s'amor conortan, / quar non a cor camjador ni truan / e per so crei qu'en issirai az or

GaucFaidM 19,81: E per aiso m'esgausis, / car s'afortis / mos Bels Sobiras al cor ver

BertrBornG 28,11: Mas per aisso m'en soffrisc e m'en parc / Qu'En Oc‑e‑Non vei que un dat mi plomba

SalhEsc ⊂ RiquerTr 127,8: Per aisso m'es salvatga et esquiva / quar l'apelliey morta, sana e viva.

GuilhCabC 6,33: anz li maltraig mi son joi e plazer / sol per aisso car sai c'Amors autreia / que fis amans deu tot tort perdonar / e gen sofrir maltraich per gazaignar

PerdC 8,16: car per aisso m'en gic / qu'aug dir qu'anc no·s jausic / drutz d'amor a celat / qui·s fezes trop cuchos

AlbSistB 6,3: Atrestal vol faire de mi m'amia / cum lo rics hom fai del bon escudier, / que, per aisso qu'el lo serv voluntier, / li aloigna mais sa cavallaria

GuiUis ⊂ AudTrUis 7,23: E per aisso car es tant rics lo dos, / Si tot lo·m voill, no lo·il aus demandar.

GuilhSGregL 56,5: … ma dompna ez Amors, / a cuy per aisso platz mos dans / quar lur servirs m'es cars e bos

PMilB 8,22: qar vos blasmatz Amor, qe tant es bona, / sol per aisso car no vos da s'amanza

Anon ⊂ RickettsContr 66,7: e per aiso pas m'enaisi, / car vei, sols non langi

GuirRiqL 7,531: … qui·l voler a / vas mi e qu'en percassa, / … / per aisso qu'en volria / aver grat…

GuirRiqL 8,100: per que·s deu afortir / totz hom lai d'aver pretz, / per aiso car sabetz / que pro er qui vezer / deu sel que captener / se sabra gent ab sen

JoanCast ⊂ MassóInedBarc 1,51: Car per aiço caschus vol conpanhia / En aquest mon, car d'anar no·s rete / En un sendier de vertut e de fe, / Hon hom tot sols a si no bastaria

PLad/RaimCorn ⊂ NoulCDeuxMss 42,62: E no crezatz que l'autres damnatz fos / Mas per aysso quar en totas sazos / S'arrigolet e no volc cossentir / D'almoyna far…

SFoiHA 493: Dolentz son molt per aiczo eu / Quar nun·s regnavan·l Machabeu

RazTr ⊂ MarshRaz 155,324: Per aizo qar en aqestas paraulas han fallit li plus dels trobadors, vos en parlerai

FierB 986: Guari, per Bafomet, de tu ay pietat / per aysso car ti vey de proez' alumnat.

VertCardR 151: Cardenal son dig per aizo / cil de Roma, qui be·ls espo, / car regir devon e portar / Santa Eglieiza e governar.

GestaKarS 129: … que aycela valh avia nom Magra… per aysso car passat ha ·xx· ans que ·ᴠɪɪ· omes an aqui estat paubrament, totz negres e peloses, bestials et ayssi magres que a penas an figura d'omes

NTestLyonW 65,13: E per aisso eu parli ad els e semblansas, que li vezentz no vejan, e li auzent no aujan ni no entendan.

NTestLyonW 256,38: Mais apres aquestas causas preguec Pilat Joseps d'Armathia, emp[er]aisso que fos decipols de Jhesus… que prezes lo cors de Jhesu.

NTestLyonW 150,4: E Josep pugec de Galilea, de la ciutat de Nazare, en Judea e la ciutat de Davi que es apelada Besleems, per aisso que era de la maiso e de la mainada de Davi

VidaRaimbVaq ⊂ VidasBS 451,11: Et apellava la «Bel Cavalier». Et per aiso l'apella enaisi, qe a En Rambautz segi aital aventura, qe pozia vezer ma dompna Biatrix qant el volia

LHeur ⊂ Pans 1:22,30: … que fugia per aisso que la ost de som paire vencia la soa

LibDivAmR 115: ni ges ta fermamens non cre… que ges vuelha laissar so que trop ades, so es delieit en las creaturas, per aisso que no sai si ja n'aurei

BrevAmR₂ 2496: Ni ges Dieus far non poiria / que sso qu'es fag, fag no sia, / per aisso quar aitals poders / seria, per cert, non‑poders

BrevAmR₃ 12810: e per aisso quar la parsos / que·l vers filhs de Dieu lo paire / receup del corss de sa maire / s'en montet el cel, atretal / crezem del sanh corss maternal

SBen ⊂ Pans 1:32,8: … gratias fasent li per aiso que eran sanatz d'el

AlbucE 135,25: Motas veguadas la codena dels testiculs en alcus homes es mollificada per aysso quar las carns que so entre aquela son mollificadas

ÉvSJean₂H 12,17: E per aysso li venc molta turba encontra, car li avian auzit far aquest signe.

SFrancA 8.4,2: Et afermava aquel esser mot habominable al sobrepiatados Dieu, per aysso car lo detraseyre se pays de la sanc de las animas, las quals aucitz ab lo glazi de sa lenga.

LeysAm₂A 4763: Per sol ayso novas rimadas / Dizem que son despariadas, / Car faxuc rim no duptan ges

PlVierge₅ ⊂ RickettsVierge 2,186: Mayre, per ayso pent aysi / car tot era dig e retrag, / so que aquist an de mi fag

SElzC 238,26: … las monjas que estavo al mostier de sancta Catharina enclausas, per aysso quar en aquel dia fan gran festa de sancta Katharina… preguero Nostre Senhor fervenmen que en la festa de sancta Katharina la vergis no passes d'aquest mon

LegAurT 307,2: Deves saber que la Verges Maria fonc vertadieyramen del linatge de David, et es manifest per aysso quar l'escriptura dis que Jesu Christ ac nayssemen de la semensa de David

MystRouergJT 5557: He per aiso son desaubutz, / Quar cugar he pauc saber / Fa tot home decaser

1256 Marsan ⊂ TGascL 81,27: On sie conegude cause als presents e als abiedees que per aiso compran prumerements… ladite terre de Beyries… del soberdit Guillem Gausbert e dels sos, car lodit Guillem Gausbert here leiau hereter de ladite terre…

1395 ⊂ LettMerc₂F 1,5r: Apar mi que el mi fa tort, per ayso car ieu sui enformat… que los homes de Masselha non pagan en Genoa si non xᴠ s. per centenal de ll.

i. per a. (…) (per) que [+ subj.] loc. conj. 'pour que, afin que'

RaimbVaqL 31,18: Ben la volgra a mos obs retener / sol per aysso qu'eu posques remirar / ses grans bontatz…

SordB 43,657: Quar per aizo a valors nom / valors per valer: sabez com? / que valguesson als sofraichos / cel qu'en serion poderos

SordB 43,1287: e per aizo l'ai acabat / que·ill pro m'en deian saber grat

AnonPRelL 359: Per aiço lo vos dich / Que·os guardaç dal nimic, / A cui quest viçi plaç

Serm ⊂ ArmitSerm 15,11: Sancta Maria non auia pas espos per aizo que iages ab ela, mas per zo qu'el la guides quant N. S. seria naz.

Serm₂ ⊂ ArmitSerm 24,10: e per aiso que non auio las paraulas delz enquantadors, meto las coas e la una aurela, e l'altra aurella premo contra la terra

CroisAlbMa 176,76: Monstrar vos ei la via com los apoderetz: / Eu los prezi a merce per aiso que·ls sobtetz

SÉnimB 659: o si per ayso ho faria / que jamais, a tota ma via, / … / me partes de la sancta fon

NovHer ⊂ RickettsContr 208: Per aisso establic Dieus adhordenamens / e Jesu Crist maridatje a pobols et gens / que·s poguesso salvar e vieure lialmens

NTestLyonW 56,6: Que es pus leus causa a dire: ‹Perdonat te so tei pecat›, o dire: ‹Leva sus e vai›? Per aisso que sapjatz que·l fil de l'home a poder en terra de perdonar pecatz», e dix al malaute: «Leva sus…

ProvGCervC 1601: Eva fo del mig loc / d'Adam, per raso bona: / per ayso del mig moc / que fos sa companyona.

FlamG 1149: e per aiso demora tan / qu'en Archimbautz ne prend' [c.‑à‑d. le baiser de paix] avan / qu'el sia lai defor vengutz / on estai sos jois escundutz

BrevAmR₄ 25782: Ame doncz quascus som prueime / per aisso que mais s'aprueime / a l'amor de nostre senhor

SFrancA 0.3,4: Per aysso sos faytz e sas paraulas… me hay pensat que las cuelha e que las aiuste, e per aysso que… ab el trastot aquo engalment no moris ni peris, per aysso hieu hay pres aquest trebaylh

SFrancA 1.2,2: e fec o Dieus per aysso que apareylhes ayssi la anima de luy a la unxio del Sant Esperit

PassS 218: Mas per ayso nos tardem / Que no sia festa si podem, / Car si en festa muria, / Tot lo poble s'i ajustaria

SElzC 148,17: e mos parens e tos amixs nos an per aysso en matremoni ajustatz, per que veio de nos fruch…

ÉvNic₃T 100a,24: E per aisso volgui venir el mon, que prediques vertat.

LegAurT 284,13: amix es de Dieu tot‑poderos e per aysso es vengut en aquesta prohensa que·n giete totz los dieus

MystRouergJT 2917: He per aiso que no duptetz / Lo susari vos autras penretz, / …

MystRouergJT 2954: He per ayso, dana, que ho cresatz / Vet vos lo drap hont forec envolopat / Lo cors…

j. per a. que [+ subj.] loc. conj. 'sous la condition que'

1418 ⊂ Pans 2:124,6: et en lo cas que el non las aia fachas et pausadas al dich terme, que lo dich Johan Bastier tombe en la pena de cent frans… per ayso que la dicha pena non se puesca ne se deia exegir ni denunciar sinon apres dos meses apres lo dich terne…

k. per a.… si/que loc. conj. 'au cas où, si'

GirBornS 38,33: Ia per aiso no m'acol / S'ieu la vau, sella ne sist, / Que del tornar m'avolpil.

l. per amor d'a. car [+ ind.] loc. conj. 'pour la raison que, parce que'

BrevAmR₅ 32915: … la [c.‑à‑d. molher] prengua de bos pairos, / de bona maire majormen, / per amor d'aisso quar greumen / trobaretz, al mieu vejaire, / bona filha d'avol maire

m. en per amor d'a. [+ subj.] loc. conj. 'parce que'

GestaKarS 83: Donc en per amor d'ayso el aja tantz turmentz per nos suffertatz per tal que·ns gardes de las penas d'ifern… en per amor d'aysso devem suffertar per Jhesu Crist

n. (en) per amor d'a.… (per so) que [+ subj.] loc. conj. 'pour que, afin que'

ReglSBen ⊂ Pans 1:15,34: Et emperamor d'aisso el nos dona jorns d'alongis atendens nos, que nos emendem de totz los mals que avem fagz…

LegAurT 300,14: Per amor d'aysso per aventura juret, per so que ocayo de ausir trobes

o. a. sal que [+ subj.] loc. conj. 'sauf que, à cela près que'

14^e s. ⊂ ManConsLimS 62,32: lezera empero als ditz cossols… far gracia, si·s volran, de pena de mort, o de ma, o de pe, o d'issilh perdurable… aysso sal que cant aquela gracia faran, les bes del criminos sian aplicatz a la cort

p. [+ relative déterminative] 'ce'

GarBrunB 77: e, plus, d'aiço c'avia / l'an tolt la seignoria

MarcGHP 13,32: e pero si·m n'ai doptanza, / qe no·m aus vanar, de paor, / d'aisso don ei ma speranza

MarcGHP 17,2: Dirai vos e mon latin / d'aizo qu'eu vei e q'eu vi

PAlvF 11,27: Mout es grieu e fort et amar / als trespassans de desgiquir / d'aysso de que·s degran aizir

BernVentA 9,20: … c'ades m'ochaizona / d'aisso don ai ochaizo

GirBornS 23,23: Pero ben conosc q'es follors / Qe·m plagna d'aiso q'ieu non ai

RaimJord ⊂ RiegerTr 45,30: e dic vos be que non l'es gran honransa / cel que ditz mal d'aisso don nays enfansa

ArnMarB 5,30: … / Aiso qe vos dirai no·us pes

GaucFaidM 34,64: … / q'ieu re no·lh sai dir / d'aisso qu'ops me seria: / si·m fai joys falhir

FolqMarsSq 6,43: mas ben pot hom creire aisso que ve

Blacatz/PPel ⊂ BlacatzS 3,9: Segner Blacatz, aicho lor es grans pros / Qe vos cuidatz lor sia destorbers

RaimMirT 50,14: … / E c'om lor meta denan / Aisso q'es plus ni val mais

AimPeg/AlbSist ⊂ AimPegSC 6,6: Mas ieu faz zo q'anc om non fes, / Tenzon d'aizo qi res non es

UcBac/Bertr₄ ⊂ KolsenTrGed 29,11: N'Ugo, d'aicho qe vos me demandatz / Sai qe fora totz autr' hom enconbratz.

AimPegSC 17,14: Mas pero ben aven soven / Qu'aisso qu'om cre blasmar, defen.

ElBarj ⊂ FalqRomAG 15,23: … / q'ieu chant aras d'aisso don mil vetz ai / plorat…

GuilhRaim/AimPeg ⊂ AimPegSC 35,2: N'Aimeric, qe·us par d'aqest novel marqes? / Guillelm Raimon, be me par aizo qe n'es.

FalqRomAG 5,60: e son n'alegr' e let / fil e paren, / q'aicho q'el amasset / parton rien

GuilhTor/Sord ⊂ GuilhTorN 2,29: c'om non deu aso [var. aisso] seguir / don pot ses ben mals venir

RaimVidF 2,194: En la sala, que be·m sove, / que aiso fo c'a seluy peza, / ac una doncella cortesa

AimBelP 5,23: … qu'estranha dolors es / qi fuich eicho de qe·ill sabria bo / l'aconsegues mais d'autra re c'anc fo

AimBelP 10,25: C'aissi a mon sen forchat / mon ric autiu cor leial / c'aiço tenc car don no·m cal / per sobretemença.

UcSCircJS 22,20: … / Que d'aisso qu'aras pus play / As pus qu'anc no·n aguist may: / Follia e nescies

PBremRNovB 5,24: q'ab tal plazer sai dezirar s'amor / qe jauzentz sui d'aisso q'autres s'irais

DPradS 10,30: ni garir d'aiso don mi duoill / non puosc…

AnonDesc₂ ⊂ MahnGed 1:173,16: Per Dieu, fai·m esmenda / d'aicho c'ai perdut ja.

AnonSal₇ ⊂ KolsenDicht 4,83: E d'aiso, qe vos daz, sevaus / Non er hom mais desheretaz

AnonPRelL 2269: Il es conpliç de toç bons preç verai / Eç eu de toç aiço que no s'eschai

GuirRiqC 381: c'aisi co es menan / mols le plom e tenen, / laisa negror qu'espren / aiso on es…

GuirRiqL 4,59: Et entenda cascus / aiso que dic en be

SFoiHA 159: Aiczo q'ist nostra gentz vos diz / No·us tolla ira ni obliz.

SponsA 11: Oiet, virgines, aiso que vos dirum!

Serm ⊂ ArmitSerm 18,36: E d'aizo que N. S. lor dizia e lor parlaua, lor cors lor en ardia

GirRoussHo 859: … / Tro fo G. gitatz d'aiso que tec

RazTr ⊂ MarshRaz 16,332: En aiso qe vos ai dig entro aisi, podes aver entendut com…

CroisAlbMa 148,16: E aisso que lh'autreias es dezeretamens

CroisAlbMa 155,37: De tot can que fassatz ni d'aiso que diiretz / Me trametetz mesatge e so que pessaretz.

JaufreB 6831: «Senner, tot aisso tenc per pres / Qu'en proferes», so dis Jaufrens

JaufreB 7774: Aiso qu'ie·us aug dir es follor

AuzCassS 3211: et aiso qu'ieu vos dic lur faitz, / que leu se pot far en totz aitz

GestaKarS 1474: … aysso ausens que mandavan las letras, escris a Karles…

NTestLyonW 162,3: E no legitz aisso que fe Davi quan ac fam…

RazoGuilhBal ⊂ VidasBS 325,30: E la dompna s'en anet… pentida d'aiso c'Amors li avia faich far. Et el autresi remas dolens d'aiso qe folors li avia faic far.

VidaGuilhCab ⊂ VidasBS 548,90: Et Guillelm li clamet merce, si com hom qe non avia colpa d'aiso q'ella l'acassonava

GuerreNavS 594: Tal perdra en aiço que cuida gadainnar

GuerreNavS 4459: … dont diss lo reprover / Que non pod om fugir ad ayso que Dios quer

FlamG 5797: D'aisso qu'an fag an meravilla

FlamG 3114: pauc s'atent ad aiso que dis

BarlH 22,2: E sapias verament que ayso es vers que yeu ti dic sens tota falhensa.

TrGéomE 2636: Aras aujas cum nos retray / Geumancïa ayso que es / E so que fo e a venir es.

PrVierge₇K B,263: Aisso qu'el vol mi faset voler, / Aisso que·lh platz mi faetz plaser, / Aisso qu'el acuelh aculhir, / E sso qu'el ama gen servir

TrGéom₂C 690: Qui savis es, ja no s'oblit / Re d'aisso que aissi es auzit.

ÉvSJean₂H 17,2: … a tot aysso que tu has donat ad el

FilhDiab ⊂ RickettsMsLond 331,35: … quan lo mercadier en aisso que ven sap barat, e lo sela per so que miels ho venda

LeysAm₂A 1620: Mas lonchs uzatges nos adutz / Ad aysso far c'om deu tener

ÉvEnf₃C 352: Tot ayso ·j· juzieu vezia / que l'Efan Jhesu fazia

PrJeanG 436: D'aysso que tu vols saber de nostre nom, per que avem nom Pestre Johan, a tu respondem en aytal maniera.

TrArp₂M 100,27: Mas fay ayso que s'en sec e non falhiras en ren.

ÉvNic₃T 101c,14: E Faraon cridet als encantados: ‹E cum non fays vos autres aysso que Moysen a fag…

LegAurT 164,2: Garda que aysso que as vist non digas a negus.

MystRouergJT 3521: Quar, se aiso es vertat / So que desus vos meto, / Vos autres vo·n repentiretz / He ne faretz enmenda

v. 1150 Limousin ⊂ ChartPrB₂ 351,10: Girart Prospers donet la carta que avia el mas de Beuna… sancti Marcialis en l'almosna, aizo que i avia, e el e sa moileir… Jalcelmes Bertranz e Peer frater ejus donerent aizo que demandaven el mas de Vilamigoil sancti Marcialis e a l'almosner.

v. 1160 Comminges ⊂ ChartPrB 97,2: Aico que en aquesta mostra, laissa n'Aramonat a Deu e a la maiso del Temple per sa arma…

1174 Rouergue ⊂ ChartPrB 139,10: De tot aiço que aici es sobrescriut es testimonis eis Proetz de Caissac…

1163‥85 ⊂ CartBigRC 41,7: … e id forun sos homes ab ayso que auen ne adenant acaptarent

1185 Rouergue ⊂ ChartPrB₂ 480,5: … donam e gurpem… los pasturalz, et aisso c'ops n'auria als pastors ni alz boers de totz aquest mazes nomenativatz

ChartSGaudM 77: Tot ayso que aysi es escriut autreia e adorgua bonament e dolsament en B. de Comenge…

1200‥50 ⊂ CartBigRC 72¹,22: e d'aiso don testimoni no·ls porta, dix per iuggament que bencut ne son

1236 Bordeaux ⊂ TGascL 122,5: Enpero neguns deus deuantdeits acazats no poden arre meis en negun temps uendre ni enpenhar d'aisso que tenen en aquest deuant deit feu

1260/61 ⊂ CConsMontfL C80: Soma d'aiso qu'est dit desus…

1266/67 ⊂ CConsMontfL I11: Item 15 s. Mascles plus per sas trebalas e per aisso qu'a espelt.

1268‥70 ⊂ CConsMontfL K98: Soma de las messios e d'aisso c'avem paiat: 14 cens meigns doas l. de vianes.

LJFazyM 598: et louz ay peya eso que me deuyou

q. [+ relative déterminative] '[se référant à la dame] ce'

PRaimC 4,23: Doncs pois aisso qe·m gerreia / Conosc que m'er a blandir, / Ab celar et ab sofrir / Li serai hom e servire.

AdRoc ⊂ AppelInedPar 7,27: D'anta sospir e planc e plor, / quar anc fuy tant enamoratz / d'aisso, on guizardos e gratz, / se y venguesson, agron paor

r. (tot) a. [+ complément adj.] '(tout) ce qui est…'

SignFin ⊂ SuchDenkm 73,R2425: Aysso desus es la passion de Jhesu Crist.

TrGéomE 1148: De Vermelh e Portal Alsat / Aisso de sus fa demostrat.

1182 Albigeois ⊂ ChartPrB 194,11: … assolvi e guerpisc tot aquest do e tota aquesta vendoa e tot aiço d'aquest escriut a Deo et a l'espital de Jherusalem…

1191 Toulousain ⊂ ChartPrB 256,14: Tot aisço predig ve a la part de Peiro de Tripol per escambis

1192 Rouergue ⊂ ChartPrB₂ 509,9: De tot aiszo sobrescriut so testimoni pregaig e mandag Americs de Foissenx, Joan Cavaller…

1193 Toulousain ⊂ ChartPrB 269,5: Tot aisço predig ve a part de Peiro de Tripol.

1196 Rouergue ⊂ ChartPrB₂ 521,5: Tot aisso sobredig enteirament, o meilz nos o aviam ni aver o deviam… vos o metem em peins…

1199 Rouergue ⊂ ChartPrB₂ 532,7: et eu Uc de Roels per aisco sobre dig done a te, Guillem de Pug…

1256 Auch ⊂ TGascL 106,2: En testimoni d'aizo dit e que aie tengude e ualor per toz temps aus ditz canonies aisi cum desobre es dit…

s. a. que [introduisant une relative dont l'antécédent est un adj.] 'ce que'

CroisAlbMa 149,40: E si·l coms dampnatz era, aiso qu'el pas non es, / Sos filhs perque perdra la terra ni l'eres?

t. [pron. interr. +] es a. (…) que '… est‑ce que'

ÉvSJeanW 16,17: Qu'es aizo que nos dii: «Petit, e ja no·m veiret…?

ÉvSJeanW 16,18: «Petit, e ja no·m veiret; e deschap petit, e veirez me»… Que es aizo que dii: «Petit»? No sabem que parla.

NTestLyonW 52,3: Mas qu'es aisso que tu vezes la pailla el ulh de to fraire, e·l trau no ves el teu ulh?

NTestLyonW 148,43: E don es aisso a mi que venga la maire del meu Senhor?

NTestLyonW 316,19: et enqueric lui: «Que es aisso que as a demostrar a mi?»

RazoRaimbVaq ⊂ VidasBS 466,16: Senher Rambautz, qe es aiso qe vos non chantatz ni·us allegraz…?

SElzC 174,7: Don es ayso ni don ve que tanta moteza de homes e de femnas periscan…?

ÉvNic₃T 118b,32: Que es aysso que tu portas am tu, don l'enemicx an granda paor?

LegAurT 251,19: Cum es aysso que vosautres non aves obezit als mieus mandamens?

MystSPPaulG 4132: Patrocle, plasent creaturo, / Qu'es eysso que sios tonba?

VergCunsD 130a: Perque es ayczo que l'ome requer la mort de l'arma, de cor enaysi enclina?

u. com/que es a. de, a. com es de 'qu'en est‑il de'

GirRoussHo 1271: Senhor, so ditz dons Folques, aiso cum es / D'ost, que vei ajostada per est païs / E per puhs e per plas e per defes?

DaurelL 1362: Eia! baro, del tracher lauzengier / Cum es aiso, no·l porrem daroquier?

LegAurT 251,26: Cum es aysso de te, Felis, que per turmens que ieu t'aja fachs, tu no vols complir ma voluntat ni adorar los mieus dieus?

MystSPonsG 4372: Ey, ey! Sus, sus! estende lo. / Al torment prest exibe lo. / Que sar' eyso d'aquest palhart?

D. élément antéposé d'une interrogative

[+ interrogative partielle, directe ou indirecte] '[déictique, anaphorique ou cataphorique] ceci, cela'

RaimbAurP 24,28: Tot ayso dic per una domna que·m fay languir ab belas paraulas et ab lonc respieg, no say per que… / … / Dieus, aiuda! In nomine patris et filii et spiritus sancti! Aiso, que sera, domna?

Est/Jutge ⊂ HarveyPPart 1:330,21: e·l jutjamen non es lials ni bos, / car prezatz mays l'endeutat e·l cochos / a la dona que lo ric ni·l manen. / Ayso coment auzatz vos mantener

DaurelL 1668: … que vos volgui salvar.» / L'efas Beto se comensa a plorar: / «Senher,» dit el, «aisso cum poguet far! / Cum vos poirai cestz fah gazardonar?»

DaurelL 525: Nostre Senher ne pres fort a reptar: / «Ai! senher Dieus, aiso cum pogis far / Aital franc dux d'aquest segle gitar?

JaufreB 435: E·l rei es se meravilatz, / E es se be ·c· ves seinatz / D'aiso consi es avengut

JaufreB 5123: Car ja aisi no trobares / Qi·us aus de nula ren servir, / Si doncs no volia morir. / – E aiso cun? Digatz m'en ver.

JaufreB 7047: «Donna», dis el, «leu lo verres. / – Consi leu? Aisso que vol dir?

JaufreB 7456: E m'auci e·m ten e·m destreig / Atrestan ben can non la veig / Con can puesc ab ella parlar. / E aisso con puecs ieu durar?

SÉnimB 1884: L'angels li ha dit altra ves: / «Johan, Johan, aysso que es? / Dormes ho velhas? Respon mi!»

BrevAmR₃ 21196: Elizabet haura efan / … / «Aisso cum se poiria far? / Qu'ieu e ma molher, ses dubtar, / em vieilh…

ÉvNic ⊂ SuchDenkm 13,434: Dieus vos a dig, non aucizats, / e qu'ieu auciza home a dig? / Et aysso hon trobas escrig?

ÉvNic ⊂ SuchDenkm 42,1458: Li Juzieu li an respondut: / ‹Et aysso co as tu sauput?›

RolSar ⊂ GouirLRol 1092: Payan l'esgardan, son si meravilhetz, / dis l'un ha l'autre: «Ayso com es estet? / Aquest diable on ha tant demoret?»

RomArlH 454: Tant gran pudor n'isi, nul oms non s'i pot estancar. / L'enperador fon aqui, lo cavalier va sonar: / «Digas, cavalier, aycho con si pot far?

RomArlH 962: Quant los crestians los viron, si van meravilhar: / «Santa Maria, Dona, ayso con si pot far? / Aquestz fals Sararins per on sa son intratz?»

SAlex ⊂ SuchDenkm 151,952: Puesca vezer l'ome de Dieu, / lo qual portiey el ventre mieu! / Oy, filh, aysso co poguist far, / tan cruzelmen a nos celar!