aiga
n. f.
a. 'eau [substance naturelle, servant à l'alimentation, l'irrigation, etc.; l'un des quatre éléments; milieu naturel]'
MarcGHP 16,53: foc porte sai / et aigua lai / ab que sai la flam' escantir
PAlvF 13,50: E fezes de l'aigua vi / al covit archetricli
RaimbAurMi2 5,36: … qe jai / me posca de so qe·il deman / e atrestan tost dieus, si·l plai, / co fes vin d'aiga esdevenir
RaimbAurP 4,55: Cel Dieus qi fes terr' e aiga, / Caut e freig, gent clergu' e laiga: / Afol sels qe desabrics
GuilhSDidS 1,42: Ni don poiray aver aigua, si·n vuelh, / Si·n mar no·n truep e lai la vau querir
GirBornS 48,15: Qar ies aiga de vi / Non fei Dieus al manjar
GirBornS 48,19: E fei esdevenir / D'aiga q'er' anz / Pois vin per meils grazir
GuilhBergR2 12,31: anz es plus gais que raineta en fon, / que ses aiga non poiria star sana / plus q'ieu d'amor un jorn de la setmana
ArnMarJ 8,1: Si cum li peis an en l'aiga lor vida / l'ai eu en joi…
BertrBornG 4,9: Dos e servirs e garnirs e largesa / Noiris amors com fai l'aiga los peis, / …
PVidAv 24,55: Plus que non pot ses aigua viure·l peis, / Non pot esser ses lauzengiers domneis
RaimbVaqL 22,8: e si·m sol amors e dompneis / tener gai plus que l'aiga·l peis!
RaimbVaqL 29,39: Qu'ieu pretz mais jazer nutz e gen / que vestitz josta peleri, / e mais aigua fresca ab bon vi
GuilhMagN 6,1: Aigua pueia contramon / ab fum, ab neblas, ab ven, / et on plus aut es, deissen
MongeMontR 11,24: Et enueia·m, per Sanh Marti, / trop d'aigua en petit de vi
PeirolA 18,30: per tot lo cor m'intra l'amors / si cum fai l'aigu' en l'espoigna
GuiUis ⊂ AudTrUis 5,46: Plus qu'en la mar non parria / L'aiga, qui plus n'i metia, / Non pareis el sieu cors presan / Lo bens qu'eu dic de lei lausan.
PonsCapdN 23,32: … c'aitant pauc co·l peissos / Viu ses l'aiga, viurai si·l platz mos dans / …
GausbPuic ⊂ MarshSirv S1,19: Son drap nou camja per peilla / E son caval per oveilla / E laissa vin e beu aiga de seilla
Guion/Pom ⊂ HarveyPPart 2:686,33: Pero mout obra plus gen / qi d'aiga fuec arden / trai, qe cel qe sab bastir / un fuec d'autre…
PCardV 12,43: c'aissi com nais aiga de fon / nais d'el cavalaria
PCardV 71,12: can l'us plora e l'autre ri, / l'uns quer aigua e l'autre vi
Lant/Raim2 ⊂ HarveyPPart 3:916,40: qe·l bais no·l val plus q'en l'aiga·l carbos
PEspR 388,20: mas yeu suy folhs quar non ai preza esmansa / de l'aiga que no bulh de Pueg Olen
Anon ⊂ KolsenSirv 17,8: … / E tot, qant volgues, saubes ben dir e far / E viure sot aigu' e per aire volar
AnonPRelL 975: Si cum eu creç et sai, / Que façis d'aiga vin / …
BonCastP 1,2: Era, pueis yverns es e·l fil / qe d'aiga·s glason mais de mil, / ai cor de far un sirventes.
CervL5 22: Que·l terra per senblan / tra mal, l'aygu' atresi, / l'airs e·l focs…
CervR 91,3: … la serpen manja enverinada / e beu d'ayga d'una fon, e puys va / tan ça e la tro l'ayga s'es mesclada / ab lo veri…
CervR 115,239: e si no fos ventura / de l'aygua, qu'es tan larga / a tota re, no·n par ja / res pogues el mon viure
AtMonsC 1,1177: … terra es el mon / elemens le pus durs, / et aiga es pus purs / que terra…
AtMonsC 1,1822: mas co hom pot vezer / un peissonet nadar / en aigua, o volar / en aire un auzel / …
AmSesc ⊂ SansTDid 4,175: aiatz li aprestada / aigua fresqua e clara / on sas mas e sa cara / puesca rezensar…
AmSesc ⊂ SansTDid 4,237: Can vendra·s, bela res, / sobre taul' al manjar, / lau que·us fassatz portar / aigua fresca denan
RaimCorn ⊂ NoulCDeuxMss 31,109: L'ayga fay mal e·l vis blos ishimens, / Mas atemprat val tot comunamens.
PLun ⊂ RickettsContr 44,17: Com dins la mar esta l'aygua vivens / que no·y defalh, ni fec lhunas sazos, / tot enaishi vostre cors es hondos / de gaugz…
GuilhGalh ⊂ JeanrJoies 39,20: Le foc volava per ayre; / … / Ayga, ni vi, ni trinquada / No y poc contrastar en res
ElSol ⊂ JeanrJoies 38,20: A totz donec, la vetz, mala vesprada, / Le malvat foc… / … / Aygua ni vy, engenh, ni may trinquada / No y ajudec en causa que valgues.
AntCrusa ⊂ JeanrJoies 22,6: … aybre de vida, / Qui, per sa cautz, d'ayga geta gran riu
ÉvSJeanW 13,5: D'aqui apres mes l'aiga en la concha, e enqueth a lavar los pes deus disciples
GirRoussH 8042: Iqui l'a puis gardat en tau prison / Plus soau lo nuirist qu'aige peison
ReglSBen ⊂ Pans 1:32,35: deus vol que ieu beva d'aquesta aigua; et era vins fait d'aigua
CroisAlbMa 134,12: E·ls Frances se defenden e gieton focs ardens / E grans cairos e peiras, e aquo espessamens; / Apres aiga bulhida desobre·ls garnimens: / Els dejos, can la sento, s'en parten secodens, / E di laüs a l'autre: «Trop es plus dous pruzens / Que no son estas aigas, que nos gitan bulhens.»
AuzCassS 3266: … un' erba que a nom lentilla / qu'en aiga nais per meravilla / …
GestaKarS 2561: … en una tina plena d'aigua ondradament la batejeron
NTestLyonW 46,11: Acertas eu bategi vos en aga et en penedencia.
LibDivAmR 116v: plus largamen pendras l'aiga de la mar que dels rius o de las fons, jasia aisso que pro n'aia a tos obs en la font o el riu
ScDivAmM 3,28: Rescosta es la doussor de Dieu ins el mieg loc de la terra e de l'aiga e de l'aire e del foc
LVVert ⊂ Rn 2:39b: Que nos done l'aiga de lagremas per estenher aquelh mal fuoc
HistSainte ⊂ DAG 202: et en lo miey de la biele abe un lac plee d'aygua
HistSainteLR 1:134,22: Et cum fon en Espanha, troban un loc en que los sembla que pode trop aber bone ciutat; mes que l'aygua fore loenh
SMargM 1079: en ·i· gran vaycel ti metray / plent d'ayga: haqui·m venjaray
SMargM 1100: Aquesta ayga quer que me munde, / de mos peccats mi lave e me munde
FlamG 5666: Le gelos fort si desconorta, / de l'aiga freida tost aporta / e gieta l'en per mei sa cara.
BrevAmR2 5715: e l'aires, segon natura, / espeichatz d'aiga marina, / plueja fai e nevolina
DoctrPuerM 71,25: … et manjarian mathega e mel, et beurian vin et aiga et lag
ÉvNic ⊂ SuchDenkm 67,2220: … / pueys foron dos ayssi co mel, / et ara son tornat amar, / non es ges l'ayga de la mar
LSidB 411: Si lhi peisso dormo en l'aiga.
LSidB 355: Quals es mejers elamens, lo vens o lh'ayga?
AnatMondG 46,13: … et son aysi coma la mitat d'una cordeta, so es pollieyia, am que hom tras l'aygua del pos
PseudoTurpP 111,20: … que desirava aigua a beure, per so que pogues atrempar lo gran sec que el sufertava
PseudoTurpP 129,23: e ydros vol dyre «aygua»
LeysAmA 1:54,272: La Terra ditz: «Yeu te beuray», / Et l'Aiga: «Yeu te negaray»
ElucK 289,25: Dels auzels… En lor complexio ayre et ayga han principal senhoria
ElucS 298,7: Per que si vols saber qual de doas aygas es plus suptil et per beure may util…
RecMédAvN 21,1: Pren mentrastre in aca.. [suscrit en aiga] cueg, e pren aquela decoctio tota cauda…
RecPharmB 65: Ydromel es mel compost amb aiga freja et avem serta prepositio de mel et ayga. Mulsa si ffa a la huchena part de l'aiga e la novena de mel…
LibScintW 40A,21: Grans feunia es… tolre l'aigua a la terra secha e arozar los grans flums.
SElzC 68,27: e cascu matti, quant se revelhava, trobava una gran roda d'ayga de las lagremas que avia gitadas durmen
RosMontpC 14,33: Quar l'ayga tant solamen lava et deneja, et l'oli teing et colora… quar se un drap gieta hom en de ayga, el se lava en aquela. E quant lo drap se seca, la ayga s'en va et lo drap demora en l'estat et color sieua…
PVaudC 1,24: De quatre element ha Dio lo mont forma; / Fuoc, aire, aiga e terra son nomna. / … / L'aiga produis li oisel e li peison, / La terra li iument e li ome felon.
ÉvNic3T 106c,25: … que·l fes aporta una plena ydria d'ayga e un vaycel en que pogues lavar los pes a ssos apostols
ObPhil ⊂ ThiolierAlch 160,21: … que non es mais tant solament una soleta peyra, la qual de 4 naturas es composatda, so es saber de terra, d'ayga, d'ayre et de fuoc
Arithm ⊂ Sesiano 53,103r: Una lansa ha la 1/2, 1/3 en ayga et 9 pams de fora. Demandi quant ha de lonc.
RecChant ⊂ CorrRecMéd 305,4: e l'ueyga o aquela bretonega es cueyta fa aquo mezeis
MystRouergJT 6309: … / Que nos totses hem bategatz / He de l'aygua del baptisme lavatz
NotRégV 10r,2: … honplis[quo de] quornus de aygo [e que] los bote…
NotRégV 20r,19: … e que lo pe[r]tus del quanel de[vas] hont salira l'aigo si[a] prin e sia pus n'aut
Savi2B 146,261: L'aigo la peiro pertuzo, / Non per forsso, mas car tant uzo.
VergCunsD 125b: … enperço qu'ilh laveron las soçuras de li lor pecca cum l'ayga de la penitencia
CensChomM 428: … ɪa gallina per l'aiga que prent reire mossenior per azagar son prat
1281 ⊂ LVertBénB 92,21: … que mossenher en Per d'Antii ha autreiad a mossenher na Ramon Gaxie de Lauedan que ed prenque l'aigue de l'Exes desus lo pont d'Ortz
1281 ⊂ LVertBénB 92,23: … he que l'a dada l'aygue ab aquere agau que obs auera
1294 Lectoure ⊂ HistGascM 80,16: Item tut li predit cioutada deuo auer talh e ayga e fuelha e erba per lor e per tots lors bestias
1298 ⊂ ÉtBayC 81,20: e que portie tote sa ague ab son medis corn en tau maneire que au uezin ni a sa maison no binquen dampnadge
CoutPuj ⊂ ArchGir 17:68,20: E toutz hom o fenna de Pojols o de la honor que mezes et agues messo aigua en bi que agues bendut o bolgues bendre, donne et pague…
FueroEstH 39,4: E si pert la carta de sua compra o se li art en foc o es afolada d'aiga… deu iurar que assi la perdi
FueroEstH 45,22: et tant con el iazra en la preson, li deu dar cada un dia a maniar meaillada de pan e demei carapit d'aiga
CDragP 6r,12: e ·ij·a femenas a por[tar?] l'aiga de que si fes l'iara an agut amdoas…
ContrSBéarnG 6: E de mes lo prometo de dar caroy de totes las causes desso diites exceptat de aigoe e exceptat que lodiit maeste se deu portar la peyre…
1354 ⊂ Pans 2:45,43: … per far adobar l'aiguier de la paret en que core l'aigua de la fuguanha de l'ostal dals tres pilas
1357 ⊂ Pans 2:53,5: E per un broc nou per tenir l'aigua a l'ostal…
1367 ⊂ HistSSevD 1:320,1: … haber perpetualemen padoüen en lasdites caveries, degudes d'aigue et d'arros et de toute fusto verde et seque
1385 ⊂ LespyR 1:69a: Fo trobat pegar ab augoe
1396 Marmande ⊂ ArchGir 5:233,10: E que cascuna semana l'ayga sia cambiada una vetz.
1406 Bordeaux ⊂ DAG 202: … que cascun, en dreit sin et dabant son, metran ɪ dulh plen d'aiga o barrica de meya pipa, a la porta de son hostau
1407 Bordeaux ⊂ DAG 202: no y ave sino que dos tonetz de bochet… et ɪ petit de aygua poyrida
JustDienneORV 22r: … lodist P. li ronpet unnc pichier de tera… quant anava quere de l'aiga en ladita fon
JustDienneORV 22r: … per anar quere de l'aigua en ladita fon
JustDienneORV 22r: … per anar quere de l'aygua a la fon
1466 ⊂ Pans 5:46,31: 1 broc et 1 doyre de terra tenent ayga.
1493 Saint‑Émilion ⊂ ArchGir 34:378,29: Item una bassina meyansseyra tenent enbiron una cargue d'ayga o plus.
1500 Salies ⊂ Luc 216 n. 3: … lo duly… per en aquet meter et treger l'aygue de la font salade…
1503 Salies ⊂ Luc 216 n. 5: … une cube de fuste a maniere de coleder per en aquere meter et destornar l'aygue salade…
1509 ⊂ Pans 2:253,29: … a servyr et a portar lo vin et ayga…
1518 ⊂ Pans 2:256,21: … ay donat au portafays que porta uno escala et d'ayga…
1541/42 ⊂ Pans 2:264,23: Et primo per ung posayre… per tirar aygo…
1550 ⊂ Pans 5:34,30: … de portar a l'oytar ley vinagieros embe de vin et d'aigo…
b. non saber traire a. de clar riu 'ne pas trouver de l'eau à la rivière, être assez malhabile pour ne pas trouver les choses les plus faciles à trouver'
LanfCigB 12,30: Et es ben granz aurania, / Qu'escurs motz fai qais qu'aia sen autiu, / Tals que no sab trair' aiga de clar riu.
c. gota d'a. can cai soven la peira trauca, gota d'a. que cai fer en un loc tan soven tro cava la peira dura 'goutte à goutte l'eau creuse la pierre'
BernVentA 16,38: qu'eu ai be trobat legen / que gota d'aiga que chai, / fer en un loc tan soven, / tro chava la peira dura
SaviO 891: gota d'ayga, en tot s'es pauca, / can cay soen la peyra trauca
d. a. corren, viva 'eau fraîche, eau de source'
JaufreB 4237: … una fon, / Tota la belasor del mon, / De bel' aiga fresca coren
PlViergeM 50: Qui·m dara aiga a mon cap? / Non ple baci ni plen enap, / Mai plueia del cel dissenden / O fon viva d'aiga corren [var. d'aigua viva]
Soma ⊂ ThiolierAlch 304,16: … que l'ayga coran dal potz o de la font es abastant en ayso far
Soma ⊂ ThiolierAlch 304,28: Et totz aquestz son abastans et suffeciens a far los ditz lavatoris, et l'ayga coran y es abastant.
PassS 708: … / Que portara verayament / ·ɪ· ampola d'aygua corent
PassS R719: e en la via els encontreron ·ɪ· home ab hune ampola d'aygua corent
LegAurT 332,6: … en una peyra que avia delatz. E tantost yssi ne aygua viva
VergCunsD 151a: … ilh habandoneron mi, fontana d'ayga viva
e. a. doussa '[opp. à a. amara, salada, de mar, etc., ou opp. à mar] eau douce'
PVidAv 26,38: Pero de mar tra hom senes duptansa / Aigua doussa…
PVidAv 40,27: Qu'ab sobresforciu labor / Trac de neu freida fuec clar / Et aigua doussa de mar
GuirCalE 1,9: … / Si quo·l solelhs fai la neu devenir / Aiga doussa, tant es dous sos resplandres
PistHB 3,8: Ar' agues eu mil marcs de fin argen / … / et agues port d'aiga dousa e de mar.
PMilB 6,43: c'aissi com pert tot' aiga douz' e mar / son nom, si·l pert en vos Amors…
GirRoussH 548: … / E poisons d'aige dolce e de salade
GirRoussH 662: Aiqui a aige dolce, pesc e viver
GirRoussH 7568: … pan d'orge pestrit a laisivers / E l'aige freide e douce de fonteners
GirRoussHo 94: Aqui a aigua dousa, peihs en viver
NTestLyonW 361,11: Doncas la fons d'una mezeissa dotz decorr aiga doza et amara?… Enaissi e la salina no pot far aiga doza.
ProvGCervC 4316: mays entra de la nau / per l'ayga dous' e sana, / que per la mar…
ÉvNic ⊂ SuchDenkm 39,1371: d'ayga dossa mi arozet, / per que mos cors melhor flayret
SHonSRH 2723: … / cavessan a poder, e Dieus lur donara / aygua douza per beure, que mays non fayllira
AlbucE 212,19: … que si has trobadas sanguisuguas que so en las ayguas dossas de poyredura mundas
AlbucE 37,8: e gete sobre aquel alcali e caus viva de aygua doussa laqual cobre aquels per un dit
AlbucE 161,22: … ayssi cum es caus lavada am aygua dousa, alcuna veguada enfusa en oli rozat o no rozat, e thucia quan es lavada am aygua dousa…
ElucHR 417,16: Quar milgranier amar, femat de fems porci, azaygat d'ayga dossa, torna amigable
RosMontpC 44,9: Et adonx osta ne la sal am de l'ayga dossa et clara
RecAuch ⊂ CorrRecMéd 226,12: Prenetz la graysa de peys vielh d'aygua doza coren… e hongetz ne los uelhs
RecAuch ⊂ CorrRecMéd 248,12: A dolor dels loms, pren las rassitz de las pastenaguas e la grana, e coy ho en aygua dossa
BibCarpN 123va: Donca la fontana fora manda d'un meseyme pertus ayga doça e amara?… Enaysi la salsa non po far ayga doça.
NTestZurS 363v: Donca la fontana de meseyma la docz po decorre ayga docza e amara?… Enaysi alcuna fontana non po mandar fora ayga doucza e amara.
1268 ⊂ ManConsLimS 207,19: e si es peys de aygua dossa, no pagua re
ÉtBayC 227,32: … que nulh vesin… no sie tant ausart ni hardit de pescar ab arret ne autrement en nulhe condicion que sie en l'aygue dosse
1472 ⊂ Pans 2:226,13: … peysson fresc ou sallat exceptat d'ayga doulce…
f. en pan e en a., al pan e a l'a. 'au pain et à l'eau'
SElzC 78,10: E ordenec que neguna persona de son hostal no auzes dire paraulas laias ni deshonestas. E·ls fazens lo contrari sezien en terra al pa e a l'aygua, o ero enclaus en una cambra per un dia
SElzC 182,19: Tres dias de la semmana ordenadamen dejunava, e la una dia en pa e en ayga
ÉvNic3T 122c,11: E van far vot que dejunesso ·xl· dias en pa e en ayga.
LegAurT 362,22: ayssi que·l capela e·l clergue e tot lo poble dejunero ·iij· dias en pa et en aygua
g. beure de l'a. (en)ans que se laissar morir (de set) 'se contenter de ce que l'on a faute de ce que l'on désire'
GuilhPeitP 2,21: Non i a negu de vos ia·m desautrei, / s'om li vedava vi fort per malavei, / non begues enanz de l'aiga que·s laisses morir de sei. / Chascus beuri' ans de l'aiga que·s laises morir dessei!
GuilhPeitP 2,22: Non i a negu … / … / non begues enanz de l'aiga que·s laisses morir de sei. / Chascus beuri' ans de l'aiga que·s laises morir dessei!
h. (tondre e) raire alc. ses a. 'dépouiller qn, tondre qn [fig.]'
MarcGHP 5,8: Cest' amors sap engan faire, / ab engan ses aigua raire
GirRoussH 5545: Un pauc l'ai ja senz aige tondut e ras, / De dos cent mile omes l'ai mes detras, / Qu'el non a de Gascoine castel ni mas.
GirRoussHo 4816: Un pauc l'ai ja ses aigua tondut e ras, / De dos ·ᴄ·ᴍ· l'ai mes de tras, / Qu'el non a de Gasconha castel ni mas.
i. 'eau avec laquelle on se lave les mains avant le repas'
GirRoussH 1902: Les tables sunt cubertes, l'aige lor daz; / Ne failli au manjar nule deintaz.
GirRoussH 4755: E demanderent l'aige e vont manjar
GirRoussH 8788: A tant escrident l'aige e vont lavar. / Asaz a granz deintaz beivre e manjar.
GirRoussHo 1034: L'aigua lor fetz donar ·ɪ· vilhs canutz / … / Quan lo menjars fenit, sers es vengutz.
GirRoussHo 6995: Ilh demandero aigua e son acis, / E cum agren menjat…
GirRoussHo 7790: Ab tan escriden l'aigua e van lavar; / Assatz agren dentatz beure e mengar.
JaufreB 9779: Lo manjar fu apparellat, / … / E·l rei a l'aiga demandada, / E uns coms a lla aportada
JaufreB 10418: Puis apareillon mantenent / Las taulas tut viasament / … / Il sion tuitz aperseuputz / Ab copas et ab toalhons / Per donar aiga als barons.
JaufreB 6887: Ab tant an l'aigua demandada, / E unz donzels a l'aportada, / E lavon se, puis son disnat
j. a.s pl. 'bains, eaux'
SÉnimB 353: e dopta se si banharia / en aquels banhs, car no sabia / s'eron las ayguas per vertat / selas que Dieus li ha mandat
k. a. benesecha, senhada 'eau bénite'
CervR 91,23: Dotz es que Deus de paradis nos tra / d'ayga plazen benezit' e seynada
SEspCT 2,94: Li clergue portont las vertutz, / L'aygua beneita et la crotz
JaufreB 5428: Leva e va sas armas penre, / Celas ab c'om se deu defendre / De diable e de sa mainada, / Estola e aiga seinada
RecMédPrB 52: Coil la vervena… et ab una orazon domenegal e trisa la e e da l'en a beure ab aiga benedicta.
RecMédPrB 142: Da li a beure ·iij· grans de elicula ab aiga benezecha en la luna prima
RecMédPrB 234: Escrieu aquestas caractas ab sanc de colom… e pois acabusa la en aiga benedicta
GestaKarS 3055: … que un mut, que aqui era vengutz, s'en toquec la lengua d'aquela aygua [var. aiga beneseyta] et aqui meteys davant totz elh parlec manifestament
GestaKarS 3036: E de l'aigua benezeyta, qu'era remasuda, cascus d'els s'en lavec los huels
GestaKarS 3044: … ·ɪɪɪ· sexs… laveron se los huels ab d'aquela aygua benaseyta
GestaKarS 3051: … pauseron en la columpna de l'autar ·ɪ· ampolha plena d'aigua benaseyta
FlamG 2476: … e·l preire issi / fora del cor, e portet li / us vilas l'aiga beneseita
FlamG 3881: Al serven ques ac nom Vidal / fes aportar aiga e sal / per aiga benezeita far
LegAurT 239,6: e mantenen ela gitet sobre luy de l'ayga benezecha, e mostret li una cros
LegAurT 416,1: per so es mestier que am aygua benezecha sia lavada la gleya de tota lageza
RecChant ⊂ CorrRecMéd 259,22: Item solament antimoni dat a beure ambe ayga senhada sana.
LCBonisF 2:402,28: … que lor prestem… en la claustra dels Fraires Menors, costa la aigua senhada…
1504 ⊂ Pans 2:251,2: Al clergue que a portat la cros, xɪɪ deniers. / A l'aygue senhada, ɪɪɪ deniers.
1504 ⊂ LCFournA 1v: Item ung payrolet de l'aygua senhada.
l. 'alimentation en eau [d'un palais]'
1376 ⊂ Pans 2:85,33: Mosen Johan, de l'aigua del palais de nostre senhor lo papa, deu… per ja corda fina de femela… per lo pos quez es denfra la porta del fere del palais…
1376 ⊂ Pans 2:85,38: Mosen Johan, de l'aigua del palais… deu per ja corda al pos d'otra Roze…
m. maestre d'a.s, de las a.s 'maître des eaux, fontainier'
LCBonisF 1:206,21: … e Mo W. Delpon, Me d'aiguas, que esta a Montalba…
1370 ⊂ Pans3 6b: Johan Miquel, ayguador (alias eigadier) del papa o maystre de las aiguas
n. 'eau [masse d'eau, étendue d'eau, cours d'eau, flot d'eau], mer, étang, rivière, nappe souterraine'
PAlvF 17,36: … / cum del can cui cazec del cays / la carns, quan l'ombra e l'aigua·l trays
RaimbAurP 4,55: Cel Dieus qi fes terr' e aiga, / Caut e freig, gent clergu' e laiga: / Afol sels qe desabrics
PBremTortB 1,3: En abril, quant vei verdejar / los pratz vertz e·ls vergiers florir / e vei las aigas esclarcir / …
GuilhBergR2 25,28: … Mon Jordan, cui qe·n gronda, / en mei lo prat, pres l'aiga de Garonda, / derocarai davan totz en l'erbatge
JordBon ⊂ MahnWerke 3:312,19: Si com l'aigua sofre la nau corren, / Pois es tan grans que mil homes soste / …
SalhEsc ⊂ RiquerTr 127,28: que re no sen qu'es bes qui·n amor negua / pus qu'en aigua corren
PVidAv 27,2: Atressi co·l perilhans / Que sus en l'aigua balansa, / …
RaimbVaqL 29,22: … d'autrui o de si / a gran regart ser e mati / em poder d'aigua e de ven
PeirolA 32,14: … / Acre e Sur e Tripol e·l Sirven / e·l Espital e·l Templ' e·l rey Johan / coman a Dieu, e l'aigua de Rotlan
PerdC 3,11: qu'ieu soi com selh qu'en mieg de l'aigua·s banha / e mor de set…
AimPeg/AlbSist ⊂ AimPegSC 6,59: Qar s'un flum d'un pont fort gardatz, / L'ueil vos diran q'ades anatz, / E l'aiga can cor s'i rete
TomPalF 2,2: Si co·l flacs molins torneia / quan trop d'aigua·l desespleia: / …
AimBel ⊂ AimSarlF 5,28: q'aissi con coil totas aigas la mars / sap totz bos prez retener e chauzir
PCardV 39,14: qu'a vegadas passa l'aigua que cor / desobre·l pont per forsa qu'a en se, / pueis merma tant que non i passa be
PCardV 53,4: … si las peiras eron pa / e que las aiguas fosson vi / e li puei bacon e pouzi, / …
PCardV 56,3: Tendas e traps, alcubas, pabalhos / veyrem tendre per pratz e per vergiers, / iosta l'aigua, pres Leitor' als cambos
PCardV 64,10: e crey que sans Ioans lo tenc entre sos bratz / e·l bateget en l'aigua, el flum, can fo propchatz
PCardV 57,16: … messongas, don an al cor tal fon / que sobrevers cum aigua de toron
AnonSirv3 ⊂ PCardV 94,27: claras aiguas s'an corregut, / de blatz e de vins s'a [éd. es] viutatz; / mas d'amor es gran faillimen
BertrCarbR 651,2: Cobla ses so es enaissi / co·l molis que aigua non a
CervR 74,22: e de nient fa dreit aicel qu'es ranc, / e la terra fa sobre l'aygu' estar
CervR 76,4: ne si tot s'es la mar plan' e suzaus / pot greu l'aygua planamen mezurar
MartiMons ⊂ JeanrJoies 70,2: E si degus te demanda / L'an que l'aygua foc tan granda, / Laqual se nopna Garona, / … / Enaysi tu respondras
GuilhGalh ⊂ JeanrJoies 29,19: … ly senyhor Capitol, / Des quals tot pretz, cum l'ayga del grifol, / Vesem salhir…
SFoiHA 306: Gueri·lz malaves e·ls lebros, / Baptisme·nz ded en l'agua jos
GirRoussH 3253: Ne puis volar en France, ne sui arunde, / Ne n'os saillir en l'aige, tant est pergunde.
GirRoussH 7563: Devalet en uns vaus perguns e ners, / E trobet sobre une age dous paus mosters
GirRoussHo 1605: Cavalguero essems de lonc ɪ brulh, / Lonc l'aigua que dissen del pui de Buh
AigB 464: Lo Fars lo clau, une aigue perillans, / Tot en rodont…
SEspCT 1,224: Quand ardran ly element, / Ceals, mars et aigua courent [ms. aiguas courentz], / …
CroisAlbMa 55,14: En l'aiga c'a nom Audes s'es mes sela vegeia, / Dedins e mei de l'aiga a la preicha partia
CroisAlbMa 117,25: E si passas agua [éd. a gua], no·t deus metre primer, / Mas te metre en mieg loc…
CroisAlbMa 202,19: E·lh nautor de la vila, que son bo e cortes, / Corron per tota l'aga [éd. l'aiga] e en lonc e en tes
JaufreB 8433: Mut es l'aiga granz e preons, / E Jaufren es casutz als fons
SÉnimB 483: L'aygua que d'aquela fon ieys / dreitamen intra per un flieys / el flum de Tarn, aygua prionda
VertCardR 1116: mais sovenga ti si vist anc / molin que molgues ab estanc; / si, can l'aigua fail, s'iraissia, / lo moliniers foils semblaria
RepPéch ⊂ SuchDenkm 235,658: Glorios reis celestis, paire tot poderos, / que fezist cel e terra, las aiguas e·ls pieissos
DebCorsS 1148: Can seras del fuoc tormentada, / Vendras en una aygua gilada, / Es aqui tu t'en intraras
GestaKarS 230: … e vengron tost a l'aygua d'Orbio e passeron otra
RazoBertrBorn ⊂ VidasBS 122,8: e fai sonar las trombas e fai desfar los sieus confanos encontra l'aiga per passar outra
RazoBertrBorn ⊂ VidasBS 127,1: … e com lo reis Felips avia anat plaidejan sobre la riba de l'aiga
SaviD 733: Las aygas que no so movens / son corompudas e olens
LVVert ⊂ Rn 2:39a: Castetat… periss en l'aiga dels deliegs corporals
BrevAmR2 1228: … l'estanhs e·l rius ab la fon / un' aiga tan solamen son, / e·l rius de la fon prosezigs / e l'estanhs d'ambesdos s'empligs
LSidB 130: Don ieisso las aygas, ni on van?
SignFin2 ⊂ SuchDenkm 164,253: La mar, que tota ren acuelh, / e las aiguas e tuit li flum / repairaran tuit a niënt
SHonSRH 8036: … / e tant que dos rozins tenia cascun an, / am que passava l'aygua del Var als pellegrins
SHonSRH 2737: E donavan am ponchas et am pics sus l'escueyll, / que non troberon aygua ni vena de remueyll.
SHonSRH 4302: e le santz de son vestiment / fier lo Rose, que mantenent / si claus e l'aygua fay sa via / tot en aysi con far solia
PseudoTurpP 126,8: Aprop Karle anet vas Aquigran que es vas Leo, e aqui el aparelhet mot be d'aiguas caudas e fresas, atrempatz bayns
ElucK 289,28: … las bestias de terra ni les poyshos de las aygas…
LibScintW 36D,4: Paraula de sabi es cum aiga priunda, e fons de sabieza es coma flums aondans.
LibScintW 39A,8: Aiga es moguda per la trebalia dels vens
PrJeanG 271.27R: Del fluvi de la arena sens aygua.
RomArlH 261: Fes lo gitar en ·ja· ayga. L'ayga va l'en portar
STrophZ 672: E lo cors sans lur dis: «Anaz i totz, barons, / E·l cors de l'ome mort fors de l'ayga gitas
TrArpT2 204,3: Lo destre nos vos baylarem. / La terra e l'aygua en destrares, / A quascun son dreg donares
ÉvNic3T 120c,11: E aqui Helias baylet li son mantel. E Elizeus estendet lo sobre l'ayga e anet desus coma per pont.
LegAurT 91,8: las vostras paraulas so bufas, e las promessas, pluejas, e las vostras menassas so coma aygua corren
LegAurT 270,3: … e fes los gitar vieus en l'ayga e negar
MystSEustG 1159: Aquesti aygo eys mot grant. / Ven say, petit, e passarey te
Savi2B 134,120: En maniero d'aigo s'en van, / Sens retornar, li jorn de l'an.
TersinM 66b,32: e s'aviset de faire demolir lous arcs e aqueducts de l'aygua que venia dels laurons d'entre Mouleges e Sexta
v. 1080 Provence ⊂ ChartPrB 5,11: … et pescar in sas aigas et in suos devensos…
1114 Maguelonne ⊂ Pfister3 119 n. 3: … e las aigas…
v. 1120 Rouergue ⊂ ChartPrB 15,20: … la meitat del moli per illo terrado en que l'aigua corr
CodiD 3.24,6: … si cum es si eu aduc aiga corrent per lo camp d'u mo uedin en la mia terra…
v. 1160 ⊂ CartSelveOM 131,8: … entro aqui un las aigas s'ajosto…
1062‥1263 Bigorre ⊂ TGascL sans contexte
1179 Comminges ⊂ ChartPrB 172,18: e sober azo asolbeg Bernad de Codz totz los padoentz e totz los erbagges e·ls boscs e las aiguas a Deu e a la mason de Montsalnes
1179 Toulousain ⊂ ChartPrB 168,2: … Tardius de Corbarivo doneg per si e per tot so orden lo cabez de la estepa d'a za Oltra e·l cabez de la Oltra e tota la agua e tot aquo que el i avia…
1182 Rouergue ⊂ ChartPrB2 460,5: E l'aiga que ve per la via del vallat deu capdellar Raimuns de Brossa la terza part, e·n Guillems Gotz e Peire de Brossa las doas partz, et aizo laudei eu Oalrics que en aizi capdellesso aquesta aiga.
ChartSGaudM 56: Las augues e·lz boscz del senhor deuen spleytar los homes de Sent Gaudens.
1256 Auch ⊂ TGascL 105,6: … e en terras coltas e ermes e en bignes e en malos e en prads e en pastencs e en pastures e aiquhes…
1256 Bordeaux ⊂ ArchGir 27:260,19: … a l'acgua aperada La Borda
1256 Casteljaloux ⊂ TGascL 79,25: … boscs e boscadges, pradz e pradairias, molins e moliars e aiges…
1265 Mont‑de‑Marsan ⊂ TLandM 4,1: … tote aquere terre e tot aqued log, bocs e augues e erbes…
1270 ⊂ HistSSevD 1:237,3: … i en la lur aucqua apperada de l'Ador
1270 ⊂ HistSSevD 1:237,17: Pero, en quauque loc li medis senhor rei et N'Audoard faissan l'avandeit molin en l'avandeita aucgua deu deit pont en jus…
1279 Bordeaux ⊂ ArchGir 43:203,13: … entre la terra W. de Laubesc… e·u camyn de l'agua
1290 Bordeaux ⊂ TGascL sans contexte
ForsBéarnOG JM182: Item fo judyat que nulh homi no deu ostar aygue de sson fiu ont besiau aye abeurader o lavader.
1298 Aurillac ⊂ Lv 7:355b: … e en la fi dos rivetz discendens de l'aiga Jordana, et davas altra part ab un rivet de la dicha aiga…
1302 ⊂ HistGascM 232,30: e d'aqui aysi cum l'aygua cay en la Basne… entro l'aygua que hom aperada la Ros
1316 Mont‑de‑Marsan ⊂ TLandM 21,21: … desus tere e dejus tere… e de totas aygues correntz e no correntz…
1318 Castelnau ⊂ ArchGir 6:43,11: … agen, usen, espleiten, et padisquan los paduentz, los herbatges, las acguas, las terras…
1342 ⊂ ÉtBayC 323,1: … assi com es en herms, en boscatges, en lanes, en augues, e en pastecs
RegBLuntzTS 105,10: … herms, augoes, terres coltes o no coltes…
1375 ⊂ Pans 2:83,28: item de cavar entro a l'aigua, costa…
LVitaLRL 131,15: e volian passar l'aygua per correr el poder de Monquc
CoutFoixP 27,41: Item, les homes de Foys han usatge de pescar… en les fluvis e aygas del Comtat de Foys
1400/01 ⊂ ThesSSpG 49v,34: confronta am l'aiga d'Uveuna e am la terra de mossen Guilhem Jaufres…
1406 Araux ⊂ Luc 241,27: e si per abenture losd. porcx, quant miar los s'en bolossen, no poden passar las augoes…
JustDienneORV 16r,3: Item plus fo defendut… que non passe delai l'aiga
ArtBéarn ⊂ LespyR 1:69a: Confrontan ab augoe aperade lo Geu
v. 1450 Bordeaux ⊂ DAG 212: Et dura Gasconha de las montanhas d'Aure, dont salhan aquestas tres ayguas: Garona, lo Rat et la Neste
1481 Aignan ⊂ HistGascM 297,7: … confrontan ab lo camin public, ab l'aygo apperada lo Midor…
LJFazyM 192: … un erme delay l'aygo…
1515 Contis ⊂ TLandM 218,2: … pratz, ribeyres, iuncars, iaugas, ayges et rius…
1515 Contis ⊂ TLandM 219,28: … agues, ribeyres, expleytz, seruitutz, boscatges et boscx…
1538 Salles ⊂ TLandM 227,21: … ab la nasse, deffuytes, aigues biues et mortes…
Bordeaux ⊂ ArchGir 43:211,16: … las autres agguas de l'autre palu…
o. per a.… per terra, per terra… per a. 'par terre… par eau'
CroisAlbMa 212,6: E lo coms n'Amaldrics s'en es tant irascutz / Que per aiga e per terra los a ben combatutz.
CroisAlbMa 210,35: E lo coms n'Amaldrics les a tant fort comes / Que per aigua e per terra es lo glazis estes.
LPrivManIC 7,23: E dono et autreio e confermo, per tot lo comtat mieu, tant per terra que per ayga… totz pezages et uzages… non sian tengut de donar
1374/75 ⊂ CConsAlbiV2 1:208,212: … non auzec venir per terra, e venc per aiga tro a Galhac
1393 ⊂ LÉtPrGH 4,70a: … que totas las sals que salhiran de Proensa per mar, per Rose o autra ayga e per terra, pague per cascun muech al salhir: florins dous
1394 ⊂ LÉtPrGH 5,12b: … ni hon que la porte fora los dis comptatz, per ayga o per terra…
1394 ⊂ LÉtPrGH 6,26b: mas scia licita causa a un cascun de trayre los liberamens, tant per ayga cant per terra, deforas del pays
1394 ⊂ LÉtPrGH 5,14b: … per portar o far portar per aygua o per terra fora dels dichs comtas…
1394 ⊂ LÉtPrGH 5,16b: … aportar ni far aportar, per si o per autre, per aygua o per terra, negunas sals
1439 ⊂ Pans 2:176,42: … portar per terra ho per aygua…
p. l'a. que suau s'adui es peger que cela que brui 'il n'est pire eau que l'eau qui dort'
BernVentA 29,37: mas l'aiga que soau s'adui, / es peyer que cela que brui. / Enjan fai qui de bon aire / sembla e non o es gaire.
q. d'a. loc. adj. 'aquatique, fluviatile [en parlant d'un animal ou d'une plante]'
ElucK 292,19: e·ls pes dels auzels d'ayga sio latz, clauzes et indivizes, per que sio aptes a nadar
RecMédAvN 71,1: … ·j· cranc d'aigua picat, e donas l'en a beure
RecPharmB 12: Unguentum Marciaton. Recipe… flor de salvia, menta d'aiga, salvia agresta…
r. molin d'a. 'moulin à eau'
LCBlasiH 30r,1: En Berenguier Milo servis a la festa de San Michel per ɪ molin d'aigua & per ɪ verdier…
PéagesTarB 109: Un molin d'aigua dona de pesage… Un molin d'aura dona…
CensFoix ⊂ Lv 5:299b: Lo moli d'aigua de R. Gras
1394 ⊂ LÉtPrGH 5,20b: … molan a molin d'aygua o a molin d'aura o a molin de sanc
s. traire a. a son molin 'apporter de l'eau à son moulin'
PBremRNov ⊂ GuidaGCav 4,6: Ar aujatz de can loing trais aig' [ms. aiga] a son moli
t. pescar ses a. 'faire des efforts inutiles'
RaimbAurMi3 51: Mas ben grans talans afrena / mon cor que ses aigua pesca
u. escriure sobre a. 'faire des efforts inutiles, perdre sa peine'
AdJord ⊂ GuidaTrMin 5,8: Mas be par qe sobr' aiga escriu, / C'aitan ne faretz oi cum ier.
v. tan va lo dorcs a l'a. tro que se trenca/tro que l'ansa lai reman, tan va lo broquetz a l'a. tro que lo broissons lai reman, can la botelha torna trop soven a l'a. certanamen la carba lai laissa 'tant va la cruche à l'eau qu'à la fin elle se casse'
BertrCarbR 21,8: … la jens laigua / ditz: «Tant vai lo dorcx a l'aigua, / tro que l'ansa lay rema.» / [var. Tan va·l broqeiz a l'aiga, / tro qe·l broissos lai rema.]
LVVert ⊂ Rn 3:73b: Proverbis es comus que tant vay lo dorc a l'ayga tro que se trenca
MystRouergJT2 765: Quar lo comu lenguatge es aytal: / Que, quant la botelha torna trop soven a l'aigua, / Sertanamen la carba lay laisa.
w. a.s pl. '[sens collectif] flots, eau(x)'
AnonPRelL 1639: En fredas aiguas gittada / Fos, vergen, co·l cap en ios, / Los pes et las mains liada
TezJB 91: … / De Noe con fes l'archa gent e maistralmens / On gandic si ochaus [?] de las aigas plovens [var. correns]
TezJB 2151: … / Can rompero las fons d'abis preondamens / Et issiro las aiguas e periro las gens
NovHer ⊂ RickettsContr 95,652: … aquel Dieus drechuriers / que formet cel e terra, las aiguas e·ls tempiers / e·l solelh e la luna…
Doctr ⊂ RaimCastG 6,75: Qu'ieu cre c'al trenten an te fezist batejar, / car los flums e las aigas volguist sanctificar
LHeurSK 2: E·l segon iorn com dieus deuezi la terra de las aiguas.
LHeurSK 18: Com l'arca anaua per l'esduluui de las aiguas…
LHeurSK 19: … e com Noe cant conoc que las aiguas eron amermadas trames lo corp per uezer se las aiguas eron baizadas
ScDivAmM 3,2: arma que aquesta doussor de las aigas vol sentir, cove que·il se pane tota sola e tot suau
ÉvEnfH 1710: E cant l'enfant Jhesus o vi, / Fom cays irat e pueys li di: / «O sodomita de mal plach, / E mas aygas, que t'an forfach?
STrophZ 635: … / Segon que dis le profeta Elizieu: / «Sestas aygas», so dis Dieus, «ay sanat, / E mais no i er mort ni enfermetat.»
NobLeyçD 119: Ma agron tant poc de fe e tant grant la temor / Qu'ilh non creseron ben al dit de lor segnor, / Ma creian que las aigas neesan encar lo mont
LegAurT 54,22: e non fo batejat per sancteficar se meseys, mas las ayguas e·ls autres que·s batejaran
MystRouergJT 7: En apres iey fach lo firmamen / En lo miech de las ayguas veramen
MystRouergJT 8: … / He iey las ayguas en hun loc mesas / Afy que la terra miels aparegues
VergCunsD 143a: ilh trapassan de la grant calor a las aygas de las neos
x. a.(s), gran(s) a.(s), a.s grossas 'eaux [d'une rivière, d'un fleuve], rivière en crue, crue des eaux'
ArnDanE 15,26: que jes Rozers, per aiga que l'engrois, / non a tal briu c'al cor plus larga dotz / no·m fass', estanc d'amor, qan la remire
SHonSRH 5062: mays un temps s'esdevenc que ayguas e pluvinas / sobrecaupiron fort las vallz e las gaudinas
1170 Quercy ⊂ ChartPrB 119,9: … que om cerques lo plus sotira pal de la paiseira de Guilaran quant las agas serio paucas
1400 ⊂ DocMillau2A 504: Item lo jorn meteys, venc tanta gran ayga al cominal que neget una gran partida dels libris de la crota e totas las letras e processes…
1418 ⊂ Pans 2:124,33: … sus lo dich arc de faire las gorgas necessarias per foras gitar las aygas del dich pont coma se aperten
1429/30 ⊂ CConsMontrB 89,91: Item plus loguet tres gueytas can las ayguas eran granas e can la filha de Johet d'Auriabat mori
1473 ⊂ CConsRisclePC 96,92: fen adobar lo pont de l'Ador a tres homes, car las ayguas l'aben afolat
1474 ⊂ CConsRisclePC 191,174: Item, fem tresse las stacas e la fusta au pont de l'Ador a dus omes, perso que l'ayga que creysse que n'ag agora menat
1479 ⊂ CConsRisclePC 235,1: … logam ɪɪɪɪte homes ab deu pont de l'Ador, que l'aygua ne menaba lo cap deu pont de dela
1483 ⊂ CConsRisclePC 281,47: … a causa que no poden passar obstans las aygas; e perso que las gens mandadas no eran part dela per l'enpachament de las aygas…
1492 ⊂ CConsRisclePC 442,2: … anam au pont de l'Ador far amassar los tenhoos qui l'ayga n'abe menatz
1494 ⊂ CConsRisclePC 462,17: … las aygas bason grossas, en que ne mena l'Ador ᴠɪɪɪ cobles deu pont de l'Ador e las platas e tenhos
1495 ⊂ CConsRisclePC 467,4: … bengon las aygas grossas e ne menan hun coble deu cap deu pont de l'Ador
1496 ⊂ CConsRisclePC 478,11: despensan en ᴠɪɪɪ jorns e ᴠɪɪ neytz que sten en anar e tornar, a causa de las aygas
1496 ⊂ CConsRisclePC 481,38: Item, se rompo lo pont de l'Ador per forsa de las grans aygas
1497 ⊂ CConsRisclePC 485,5: au cap de ᴠɪɪɪ jorns que agom adobat lo pont de l'Ador… bengo l'ayga e ne mena so que avem feyt
1502 ⊂ CConsRisclePC 561,2: Despensa lodit de Mostayon en quatre jorns que demora a causa que las ayguas eran grossas…
1507 ⊂ CConsRisclePC 603,3: Demora lodit de Sainct‑Pot tant en anar que en torna, a cause que las ayguas eren grossas, nau jours.
1507 ⊂ CConsRisclePC 603,6: … la carrere que l'aygue ave grandement goastada
1519 Saint‑Sever ⊂ TLandM 148,7: … per agrabar los caps deu pont de l'Ador qui s'eren guoastatz a cause de la grande ayge qui ere stade los jorns daban
1519 Saint‑Sever ⊂ TLandM 148,11: … reparar et abilhar lo pont qui s'en ere anat ab l'ayge
1519 Saint‑Sever ⊂ TLandM 148,16: … las pesses de la fuste qui s'en eren anades deu pont de l'Ador ab la grant ayge
y. [généralement associé à foc] 'eau [force menaçante]'
BertrBornG 30,7: Tanz n'i agra que mortz que pres / … / Tanz non pogran [mss. pogra] aigas negar / Ni tuit li foc del mon cremar.
GavG 8,21: Aigua, ni mars, ni fuecs, non es paors, / …
CervR 115,113: De foch vos gardarets: / ab ayga·l sobrarets; / d'ayga·us porets gardar / si sabets be nadar
RepPéch ⊂ SuchDenkm 221,233: que·l jorn que ieu ti prec ab salutz ni ab als / perilh de fuoc ni d'aiga ni peccatz criminals / no·m podon dan tenir …
RepPéch ⊂ SuchDenkm 220,197: Que·l jorn que ieu ti prec, so es ma fes certana, / perilh de fuoc ni d'aigua ni de mort subitana / no·s pot de mi prosmar…
RepPéch ⊂ SuchDenkm 223,292: … / no·s pot de mi propjar l'angels percuciëns, / perilhs de fuoc ni d'aigua ni nulhs subitamens / de nafra ni de mort…
LHeurSK 16: … cant uolc destrure lo mon per aigua per la malicia de las gens
SHonSRH 6956: Non vist anc son par marriment / menar per aygua ni per fuec, / que fay Na Saura de Belljuec
RecPop ⊂ Pans 2:107,28: … ni dengun fuoch non lo creme, ni nenguna ayga non lo negue, ni dengun ferre non lo toque
VergCunsD 128b: … lo cal non se nafra ni non se corrump, o sia qu'el pase per lo fuoc o per l'ayga, o sia feri de ferre
v. 1460 ⊂ Pans 2:200,17: En apres vous recommande la villa d'Avinhon, que vulhas pregar nostre seignour que la vulha gardar de traison et de fuoc et d'aiga et de tout enconvenient.
z. mort d'a. 'noyade'
TrGéomE 2587: E de mort d'aiga fai destreh, / E freg' e sec complexïon, / E ichemen alen' a bon
TrGéomE 321: E de mort d'ayga es escapastz, / E es de femna molt amastz.
a'. a. de ploja, a.(s) pluvial(s), a.(s) 'eau(x) de pluie, pluie'
Marc ⊂ BernVenzP 42,44: quar plus mols torna qu'abelha / cui tot jorn aiga remuelha
GavG 5,14: Anc pus menut ayga non ploc / Cum elhs passon e prendo·ls plas
GuilhMontR 9,25: … la ploia qe·ls autres enfolli, / per qe lui sol tenio·l fol per fat, / tro qe viret son sen ab lur foldat / e anet s'en en l'aigha [éd. aiga] ad enfollir
RaimCorn ⊂ NoulCDeuxMss 3,63: … fregz e cautz e vens, / aygas e neus e glatz, / Escruyshes e clardatz / …
CroisAlbMa 198,25: … e tres jorns totz entiers / Fetz deversar e ploure, ab los elementiers; / Que tant crec la Garona que perpren los graviers / … / E cant l'aiga s'amerma e lo flums engaliers / …
VentsM 13: … e·l vent que a nom Aquilon apelent aissi car torne les augas en neu e fai totes causas gelar
BrevAmR2 3882: quar le soleilhs, per lui passan / en sela partida del an, / aigas nos evia ploven, / qu'en aquell tems plou mout soven
BrevAmR2 3896: et es, per sso, nomnatz Peicho, / per las aigas, quar plou soven
BarlH 10,33: E trames esdulubi d'ayga que aucizes tota arma vivent
ElucHR 429,6: Lors polveras, prezas en beuragges… cuechas en vi, azaygat ab ayga de ploja
ElucS 298,21–22: mas sobre totas ayga pluvial es plus saboroza, leugiera et neta
ElucS 299,2: Empero ayga pluvial de ploja suptil es melhor et apres aquesta la que catz per forsa de troneyre
NomsMDieu ⊂ DaurelM ᴄᴠ,76: Tu hiest nivol pluyosa… / … / Tu, verges amoroza, hist nostre salvament, / Ab aygua abondoza tu·m baya don soven.
RecPharmB 63: metes los caps deldig papaver en d'aiga de plueja
RecMédMontpB 5c: e met la destrempar en aigua de plueia…
1193 Moissac ⊂ ChartPrB 273,4: … compret… la terra davant la soa maio e la ferma del mur per far maio e per aital covent que la aga de la soa maio deves la carreira ab aquela dels obradoirs deu caer en l'erbolari
1284 ⊂ ArtMontpRR 240b,7: … no sian faitas… latrinas, aiguieiras e avalguieiras, congregations d'aigas pluvials o d'autras aigas, o autras causas que redondon al detrimen et a la lezio dels dits murs
1284 ⊂ ArtMontpRR 240b,14: Que las aigas pluvials que distillon de los teules de las maisos que son prop los murs, non distillo sobre… los murs ni sobre los valatz.
ForsBéarnOG JM281: Item si la gotere [var. gote] d'aygue qui en ma terre cayra fe mau a nulh mon besin, no·n suy tengut, car en ma terre caat.
14e s. ⊂ ManConsLimS 53,30: Es de la conoyssensa dels cossols… dels decorimens de las aygas pluvials
14e s. ⊂ ManConsLimS 55,25: … obras am ma faytas e fazedoyras en le fluvi d'Aude et en les decorremenz de cascunas aygas et en los ayguiers e decorremens d'aquels…
1375 ⊂ RegBLuntzTS 190,22: item far foratz tot entorn de tot lo mur e goters de fuste que geten l'aigoe… sus lo taluu
1377 ⊂ DélAlbiV 535,15: … en que ha una pozaca en que dono e devo donar las aigas
1377 ⊂ DélAlbiV 535,12: … laqual dobla recep las ayguas dels digs hostals… la dicha dobla non aj' a recebre neguna cauza se no aquela que venra del cel
b'. a.(s) 'eau(x) usée(s), eau(x) sale(s)'
OpDévB 92r,34–35: Et enayssi quo en los bos albercs del mon fa hom privadas et ayguieras en que se gietan las aygua[s] e las lagesas…
RomArlH 275: Va penre aquel fust, en ·j· cros lo va gitar, / On s'agotavan totas las aygas de Jheruzalem la sieutat
SAlex ⊂ SuchDenkm 147,825: Li jovencel d'esta mayo / li an fag de grans aunimens, / l'aiga que era mot pudens / li gitavo per mieg son cap
SAlex ⊂ SuchDenkm 141,585: si que l'ayga dels lavamens / mot pudenta e mal olens, / plena de grans orrezetatz, / li gitavo per mieg son cap
LegAurT 206,15: e·ls servidors del sieu ostal l'escarnieu en moltas de manieyras, ayssi que·l gitavo aygas moltas ves desobres
1284 ⊂ ArtMontpRR 240b,1: … non gieton aigas ni autras causas laidas per los ditz traucs en los ditz vals o valatz
1284 ⊂ ArtMontpRR 240b,7: … no sian faitas… latrinas… congregations d'aigas pluvials o d'autras aigas, o autras causas que redondon al detrimen et a la lezio dels dits murs
1336 Bordeaux ⊂ DAG 202: deffendem, de las medissas partz, que nulhs hom ni fempna no gita ayga ni ordura… sobre lodeit gatge
1375 ⊂ Pans 2:92,24: En la cozina… j· tinel vieilh per resebre aigas
1377 ⊂ DélAlbiV 536,7: … no devo gitar ni d'aissi avan no gieto neguna aiga ni autre orezier en la dicha dobla, ni la dicha dobla non aj' a recebre neguna cauza se no aquela que venra del cel
1480 ⊂ StatMunMarsP 271,45: Item, que tos curaties o adobadors de cuers deyon far un barquier sote lo pertus hont tonba l'ordura et l'ayga de totas adobarias en lo valat…
1480 ⊂ StatMunMarsP 272,18: … et deian cascum an una fes tant solament far curar a lur propre despens l'un vallat sive mondador… dintre loqual tonbon et pervenon las aygas de lasditas adobarias
c'. a. (de) 'solution aqueuse, infusion, décoction, macération [d'une substance végétale, minérale ou autre]'
ChirRogC 1478: Nou iorns, pero, fai al macip matin e sser / Aiga de malvas escalfar et sus tener
ChirRogC 1119: Aigua de malvas et enguen aias a man, / Ab que fai tan segon ton uns cotidian / Que·l bras malaute puescas far valen et san
AuzCassS 3041: Ple ponh de linos solamen / faretz fort cozer e buillir; / … / et ab l'aiga, can n'auretz trait / sell linos, vos banhatz l'os frait.
AuzCassS 3492: Enquera l'ecxens cozeretz / en aiga… / … / Aital aiga de peoills sana / tot auzel…
Soma ⊂ ThiolierAlch 304,17: Aytant doncas mays ho podon far las aygas subtils que se fan de alcuns vegetals que en si non tenon ni an tanta de corupcion com las causas minerals…
Soma ⊂ ThiolierAlch 304,20: … alcuns vegetals que en si non tenon ni an tanta de corupcion com las causas minerals, de las quals se fan las dictas aygas corrocivas
AlbucE 11,25: E aprop enbibeys coto en aygua de sal e pausa aquel sobre le loc
AlbucE 88,31: Mays si endeve flux de sanc, guarguarise aygua de decoccio de scorsa de milgrana o de fuelha de mirtra e semblantz
AlbucE 166,6: … e ablucio assiduo am aygua de mel…
AlbucE 180,14: E alcunas veguadas es clisterizat am aygua de cendre quan no es a tu present aquest medicament… e es que tu prenguas la cendra de vitz, e met sobre lu aygua
AlbucE 209,35: … aprop la ventozacio sian lavatz am ayguaros o am aygua freia de solatrum, o am aygua de coia, o am aygua de bordolaguas, e semblantz ad aquelas
RecPharmB 53: Si vols saber far ayga de tutia, pren ayga eufrasia et ayga selidonia et aiga de fenolh…
RecPharmB 53: Si vols saber far ayga de tutia, pren ayga eufrasia et ayga selidonia et aiga de fenolh… tutia preparata ·iij· oz.…
RecAuch ⊂ CorrRecMéd 215,20: L'aygua de latutja es bona per los uelhs.
RecChant ⊂ CorrRecMéd 384,30: E si non pos aver lo fel / pren un pauc d'ayga de mel
RecChant ⊂ CorrRecMéd 386,8: cant dolor al ventre auras, / ayga tebeza d'anet beuras
RecChant ⊂ CorrRecMéd 289,17: … receves linga servina… aqua de sucre tro que n'aia pro e sia fayt isarop
LCBonisF 2:212,4: Item deu… per ɪa lh. aigua de endevia, que pres sa companha a xɪɪ d'aost, que el era malaute…
v. 1400 Apt ⊂ LRaisPrB 30,32v: Si vols fare sabon de seda… e tot ayso met en una hola am lo sabon desusdich e ambe 1 quar d'aygua de greza
d'. [+ nom de plante] ᴘʜᴀʀᴍ. 'infusion de, décoction de, macération de'
AlbucE 220,16: … e sian mesclatz am aygua alichil o am album de huou, si la compleccio del malaute es scalfada
RecPharmB 53: Si vols saber far ayga de tutia, pren ayga eufrasia et ayga selidonia et aiga de fenolh… ayga plantagi, aiga betonica, ayga berbene…
RecPharmB 53: Si vols saber far ayga de tutia, pren ayga eufrasia et ayga selidonia et aiga de fenolh… ayga plantagi, aiga betonica, ayga berbene…
RecChant ⊂ CorrRecMéd 289,1: e apres sia banhat en ayga paretaria [éd. a. [de] p.]
e'. 'préparation à base d'eau, médicament liquide, potion'
AlbucE 122,4: Quan accideys en la vesica ulceracio… e vols en aquela destillar ayguas e medicinas, lahoras sia fayt am instrument lequal es apelat «clampcedra»
AlbucE 146,12: E segua le pacient en ayguas que mollifican e humectan… E si accideys flux de sanc, lahoras deyssendas en ayguas stipticas, e aministra l'autra curacio
RecPharmB 65: Axomel es una ayga on si fa lo mel lavat.
RecChant ⊂ CorrRecMéd 363,3: qui en dejun mania del alh, / non beva tant aygas diverssas / ni tant avols ni tant diversas
RecChant ⊂ CorrRecMéd 380,3: Beva aquest' ayga que es res fort / ambe ayga cauda…
LCBonisF 1:17,8: … e fo per aiguas que pres sa sirvienta, quant la dona sa molher era malauta…
LCBonisF 1:70,1: … e per ɪa aigua que·lh ordenec Me P. de Martel a x de setembre per sos ops…
LCBonisF 1:180,15: Item deu per diversas aiguas, e per ɪa opozima que ordenec Me Felip Sudre per so filh…
LCBonisF 2:60,23: Item per ɪa aigua que·lh fezem… per los olhs de la dona…
1432 ⊂ Pans 2:147,24: Arcaneta, j quintal. Aygas destilladas, j quintal.
1487 ⊂ CHospSSpP 244,4: Item a xxᴠɪɪ de mars per ayguas compostados et ɪɪ onces tria sand.… per las dicta ayguas…
f'. a. aguda ѕᴄɪᴇɴᴛ. 'acide, dissolvant'
AlbucE 37,11: e gete sobre aquel alcali e caus viva… e leyssa la hola que deyssenda de lu aygua aguda en la partida dejos
AlbucE 90,11: e la manieyra del cauteri en lu no es sino am aygua aguda
ObPhil ⊂ ThiolierAlch 256,16: Car quant l'argent vieu es mes en vapor secca atramental, ensi com es ayga aguda, tantost se dissolt
g'. a. arden, de vida 'eau‑de‑vie, alcool'
AigaArd ⊂ BartschDenkm 314,33: Vertut d'aiga ardent… Item si l'aiga ardent era mesclada ab suc de celidonia e puis ne meta hom els hueils en que aja macula… leva la macula del hueill.
AigaArd ⊂ BartschDenkm 314,30: L'ayga ardent mesa en la oreilla acreiss l'ausir e garis de sordeja. Item val l'ayga ardent contra tota meselia… si·l mesel s'en lava soen
Soma ⊂ ThiolierAlch 302,28–29: Et entre los vegetals, los olys et las liquors de las herbas et de alcuns fruitz que an suc corrosieu, et a 2 preexellens, so es la celidonia que a suc corresieu, et del aysserment so es l'ayga ardent
Soma ⊂ ThiolierAlch 304,23: … alcuns subtils et ingenioses prenon ɪ vegetable que es plus excellent que los autres, et d'aquel trason lo dit sperit que es dit ayga ardent et oleum tartari et ayga de vida
RecMédAvN 15: Ayga arden. Aqua ardente mirabilis quod valet a multas.
RecPharmB 54: Ayga ardent. Pren de vin vermelh e met lo en l'alanbic…
RecPharmB 55: Aiga de vida fina. Pren ·j· perdis, ·j· capon, ·j· polla… e tot metre destillar en l'alanbic.
RecMédMontpB 50: Aigua ardent es bona als uels et a la cara, de mati qui la·n lava, e fa la tiran.
RosMontpC 12,16: … et es ayga de vida lavan tota sola lo laton
ObPhil ⊂ ThiolierAlch 162,25: Et aquest secret non es dich a saber els rusticx que quant cujont far ayga de vida fant ayga de mort.
RecAuch ⊂ CorrRecMéd 211,8: Ayga ardent ha aytal vertut que fa coyre huous estant dins l'ayga freja.
RecAuch ⊂ CorrRecMéd 211,14: Item, ayga ardent geta tot fer que hom aja ficat al cors ho en calque loc que sia, mas que hom ne meta desus.
RecAuch ⊂ CorrRecMéd 211,29: Item, l'aygua arden cura tota tos
RecAuch ⊂ CorrRecMéd 216,31: Sy tu etz cremat en degun loc, de fuoc ho d'aygua cauda, pren de aygua arden e molha fort la nafra am l'aygua arden
RecChant ⊂ CorrRecMéd 347,1: Vertut d'ayga ardent. Aquestas son las vertus de l'ayga ardent…
NotRégV 17v,10–11: e pueis ago ne de quoto banat an d'aigo arden e fais lo tene an la trementina
NotRégV 25v,6: … qu[anels] de auqua to[s] ples de solpre mout de dedins an d'ayga arden, e quant volras fa sali lo fuoc…
1480 Saint‑Sever ⊂ TLandM 120,19: Item tot homi qui aportera aygue‑ardente en lo dijt marcat a bener… pagui…
h'. a. blanca 'eau de son'
RecPyrB 458: A bestia que es folha… Begua l'aygua blanca, sera bo.
i'. a. cocha 'colle'
1308‥ ⊂ ManConsLimS 221,5: Item pegua deu esser le quintal… Item candelas de ceu deu esser le quintal… Item aygua cuyeta deu esser le quintal…
1355/56 ⊂ CConsRodB 381,5: It., tot aver de pes e tota mersaria, d'on que venha… candelas de sera, pegua, aygua cuecha…
j'. a. fort ѕᴄɪᴇɴᴛ. 'eau‑forte, acide nitrique'
ObPhil ⊂ ThiolierAlch 258,9–10: Car aquella [c.‑à‑d. aquositat] per expression de fuoch porta la grossa natura en son ventre, endaneyssi com appar en la confection de las aygas forts
RecAuch ⊂ CorrRecMéd 238,6–7: … agas de la grana del lin e fay la coze an d'aygua fort
RecPyrB 426: … tot dissolvre en aygua fort
RecPyrB 427: … entro que veyras lo sol desus calsinat e rubificat, lo cal met a dissolvre en 2 onsas d'aygua fort
RecChant ⊂ CorrRecMéd 367,31: piza aquest' herba ambe ayga fort / e la met dessus: valra fort
RecChant ⊂ CorrRecMéd 377,28: La semenssa piza ben fort / ambe oli e ambe aygue fort, / e aysso es a tot' avol taca
1458 ⊂ Pans3 sans contexte
k'. a. de l'argen viu, de (la) luna, del mercuri, permanen ᴀʟᴄʜɪᴍ. 'vif‑argent, mercure, solution de mercure'
RosMontpC 6,30: Et en aysso es lo comensamen de la nostra obra, lo qual es dissolvre la nostra peyra en argen vieu o en la ayga del argen vieu.
RosMontpC 36,15: Enpero aquesta causa non se complis per far solution en ayga vulgar mas en la ayga del mercuri.
RosMontpC 50,14–15: … et que l'ayga del mercuri sia premieyramen rubificada am lo fuoc de la peyra
ObPhil ⊂ ThiolierAlch 190,13: Per so appar que soleyl et la luna sont tinctura et fermens dels esperits et ayga permanent en la qual se hant a fixa et noyrir
ObPhil ⊂ ThiolierAlch 192,26: Pren… luna fina et dissol la en l'ayga del mercure
ObPhil ⊂ ThiolierAlch 200,3: Aprop embeuras tota aquella medicina en l'ayga de la luna, petit cada petit
ObPhil ⊂ ThiolierAlch 200,12: … que tu prengas ·ɪ· part e meja d'aygue de luna et en aquella dissol una part de la dicha peyra; et sera tot a manieyra d'ayga clara
l'. a. vert ᴀʟᴄʜɪᴍ. 'acide sulfurique'
ObPhil ⊂ ThiolierAlch 192,28: Pren… luna fina et dissol la en l'ayga del mercure… et ha dissota en ayga verda
m'. 'suc, liquide [contenu dans une substance]'
RecMédAvN 1.1: … am de l'aiga que part dels formagis can si ffan… amb aquesta aygua tu o coisas en una patella
RecMédAvN 1.1: … am de l'aiga que part dels formagis can si ffan… amb aquesta aygua tu o coisas en una patella
RecChant ⊂ CorrRecMéd 384,1089: Hom qu'es constubas / beva l'ayga dels pors colas, / d'aquest' ayga trenpe lo vi
n'. ᴍᴇ́ᴅ. 'sécrétions aqueuses, sérosité [d'un corps humain ou animal]'
ChirRogC 547: De lacrimis et rubedine occulorum. / Si son vermeyl et d'aygua plen et caxidos, / …
AuzCassS 161: Si cant a manjat non oblida / son bec, mas soven esmossida / e gieta l'aiga per las nars / …
AuzCassS 2479: e l'aiga que sol far son cors / per las nars, devia·s aillors
AlbucE 16,10: De cauterisacio de aygua descendent en le huel.
AlbucE 31,11: E layssa la plagua lonc temps per so que alcuna aygua resuda de lu.
AlbucE 50,5: De la curacio de aygua laqual se congregua en le cap dels enfantz.
o'. sanc e a., a. e sanc 'sang et eau [du côté du Christ]'
ArnCatB 11,26: Senher, qe sus el turmen / fos de la lansa nafratz / si qu'en yssi pe·ls costatz / sancs e aigua eyssamen, / …
AnonPRelL 1979: La quinta ves fos navrat enç el flanc, / Fors en issi de la plaig' aig' et sanc
Serm ⊂ ArmitSerm 6,37: … que del ladrer de N. S. issic sanx et aiga; per lo sanx fom redemut, per l'aiga regeneraz.
PRelP 69: Cant la lansa·l ferit, / sanc e aiga n'isit / tot avëudament.
NTestLyonW 256,34: Mais us dels cavaers amb lansza ubrec lo costat de lui, e viasament issic sanx et aiga.
PlViergeM 151: … / Can vist l'aiga e·l sanc issir. / Ai, cal foron li tiei sospir!
HistSainteLR 2:150,4: Mes un deus cabalers de lo ab la lansa per lo costat, et de feyt ne exi sanc et aygua; et debara une gota d'equere sanc et aygua per la lansa aus oelhs deu cabaler; e y vii, et de prumer ere orp.
BrevAmR4 23711: … e de la plaga / essems ichi sancs et aiga
ÉvNic ⊂ SuchDenkm 26,883: Longis la·l mes, al premier trag / sanc et ayga essems n'issi
PrVierge7K B,111: … Longi, / Quan per lo costat lo firit; / Sanc e aigua en fetz colar
ÉvNic3T 113c,2–3: E Longi espenh la lansa e fica pel costat de Jhesu. E issic ne sanc e ayga
LegAurT 438,23: e fuistz… de la lansa traucatz, don yssi sanc et aygua
BibCarpN 116va: mas un de li cavalier uberc lo laç de lui cun lança, e sanc e ayga isic viaçament
NTestZurS 177v: Mas un de li caualier ubre lo laz de luy cun lancza, e sang e ayga issic uiaczament.
RegInqD 134b: et fostz… pel costat de lansa nafrat, don esshic sanc et ayga… trametestz me una lagrema de aquela vostra ayga que lave le mieu cor de tota legesa
p'. a. citrina ᴍᴇ́ᴅ. 'pus'
AlbucE 31,2–3: Quan les pes so apostematz en ydropitz, e so repletz de aygua sitrina, cove que cauterisas les pes
AlbucE 31,6: e aprop eleva la tua ma… quar l'aygua satrina rezuda
AlbucE 155,20: Emorroydas… delasquals corr aygua citrina o un petit de sanc am cos continuabla
q'. 'urines'
CervCl 3,8: C'al metg' e l'ayga mostrada, / E diu que no menuc cols / Ne vaca – sino tayllada
r'. a. [dels olhs, de son vis, etc.] 'larmes'
BernVent ⊂ MarshPBremTort 87,33: Quan quier merce midons de genolhos, / … / E l'aigua·m cor denan per mey lo vis, / Elha mi fai sospiran bon respos
BernVentA 6,49: De l'aiga que dels olhs plor, / escriu salutz mais de cen
BertrBornG 22,10: Lo cors mi remet e li oil / Per l'aiga qi d'aval en vai / Per la dura dolor q'ieu trai
MongeMontS 60: E fai o mal car no l'acuoill, / Q'ades clamon merce siei huoill: / On plus chanta l'aiga en deissen
FalqRomAG 17,127: e lavarai soven ma cara, / per tal que sia fresqu' e clara, / ab l'aiga cauda de la fon / que nais del cors lai sus el fron
AdRoc ⊂ AppelInedPar 5,48: Si las lagremas qu'ieu plor / visson cazer li vostr' uelh / ni vissetz, dona, cum muelh / de l'aigua chauda que·m corr / per la boca e per la cara, / no cug fossetz tan avara
GuilhUc ⊂ AppelInedPar 155,18: Per que soven ma cara·s muella / ab l'aigua que nays de mon vis
AnonPRelL 2731: E li lavest de l'aiga de vostr' oils / Los pes amdos…
MatfErm ⊂ BrevAmR5 L96: apres beva la greu suzor mortal / de las gotas del sanc de que suzet, / e pueis l'aigua que dels huels escampet
GastFoix ⊂ JeanrInedBarc 8,35: E ges per ço mos volers no s'esbruma / Pel foch d'amor si que m'art e m'afuma / Si que dels huyls me tray font d'aigua clara
GirRoussH 7743: E ac tal dol el cor, par poi ne fent. / L'aige li chiet des uelz e l'en descent
GirRoussHo 6806: Tal dol n'a a son cor, per pauc no fan, / L'aigua lhi chai dels oilhs e lhi dissan
FierB 3805: tant era l'emperayre corrosos et iratz, / l'aygua li chay dels huels fil e fil per lo natz
Rons ⊂ GouirLRol 740: Cant Rollan vi Estout e Jauceran, / de mal talant a la terra deyssant, / l'ayga dels huels per la cara deyssant
RepPéch ⊂ SuchDenkm 233,598: et lavet los tieus pes ab l'aigua que casia / que plorava dels oils, mais d'ins del cor issia. / Aital pluja es bona, qui aver la podia, / que plou ad en amont…
PlViergeM 693: Si con se fos reclauza rota, / Raitz d'aiga de sos huelhs gitava, / Si que·l cors delh filh tot banhava
FlamG 3571: ben fes parer que mal li fos, / car per los ueils l'aiga·l descent, / de que li cara fort l'escent
FlamG 6008: Amdui si ploron coralmen, / e l'aiga que del cor deissen / mesclon ensems, e pueis la bevon.
SHonSRH 580: Li aygua de son vis / li deyssent environ / sus lo pietz e·l menton.
SHonSRH 4560: … vay seynar / lo cors e la cara baysar / de l'enfant, si que l'aygua clara / dellz huellz li donet en la cara
SHonSRH 6862: de Castellan, son fiyll, li pres a renembrar. / Li aygua de son vis li donet en la cara
SHonSRH 816: et a tan fort plorat / li ayga a tot baynat / que del vis li deisent / sons fres e son argent
SHonSRH 8765: Ar comensaray jesta de complida razon / don l'ayga de mon vis cayra sus lo menton
SHonSRH 8929: L'ayga de sos huels environ / a bagnat tot lo payment
CantMMad ⊂ SpaggPRel 198,3.1: De l'aigo [éd. aiga] que, de som gran plor, / De seys bels hueils eissia, / Li lavet los pes per doussor
SAlex ⊂ SuchDenkm 138,467: tan gran li venc del filh l'amor, / que per los uels l'ayga li cor
LegAurT 199,16: Que dara aygua als mieus huelhs, per so que plorem?
s'. a. del cor 'larmes'
BernVentA 42,43: L'aiga del cor, c'amdos los olhs me molha, / m'es be guirens qu'eu penet mo folatge
GuilhCabC 1,12: et anc l'amors per q'ieu mi muoill / ab l'aiga del cor ma color / no fon per mi espandida
CortAmB 931: qe no i han laissat flor ni foilla, / per qe l'aigua del cor mi moilla / mos oills…
Rons ⊂ GouirLRol 812: A luy deyssent, marrit e angoyssos, / l'ayga del cors li cay pels huels amdos
Rons ⊂ GouirLRol 827: Cant aysso ac contat lo cavallier, / l'ayga del cor li monta el vis clier.
Rons ⊂ GouirLRol 1055: Galian monta irat e corrossos, / l'ayga del cor li cay dels huels amdos
CroisAlbMa 182,57: E cant viro la vila, no n'i a tant arditz / Que de l'aiga del cor non aia olhs complitz.
FlamG 4127: trista s'apella e dolenta; / ab l'aiga del cor sos oils moilla